آرزو

آرِزو [ārezū]، سراج‌الدین علی‌خان اکبرآبادی، ملقب به استعدادخان و معروف به «خانِ آرزو» (1099- 1169ق/ 1687- 1756م‌)، شاعر، عارف و دانشمند هندی و دارای آثار بسیار به زبان فارسی و اردو. آرزو در لکهنو وفات یافت و پیکر او را بنابر وصیت خودش در لکهنو به امانت نهاده، پس از چندی آن را به دهلی بردند و در خانۀ شخصی او در «وکیل پوره» در نزدیکی رود «جَمْنا» به خاک سپردند.
شعر آرزو روان و خالی از تعقید است و مضامین آن بیشتر عرفانی و عاشقانه است و گرچه به شیوۀ معروف به سبک هندی بسیار نزدیک است، لیکن نازک خیالیها و تشبیهات و استعارات خاص آن مکتب در سخن او بسیار نادر است. آرزو به همۀ اشکال مختلف نظم فارسی از غزل و قصیده و مثنوی و رباعی تا ترجیع‌بند و ترکیب‌بند شعر می‌سرود. او یکی از استادان بزرگ ادب فارسی در هند بود که با نگارش چند فرهنگ مهم و چند کتاب در نقد ادبی و بدیع و بیان و نوشتن شروحی بر برخی از آثار گذشتگان، خدمتی شایان به ادب فارسی و گسترش و اعتلای آن در شبه قارۀ هند انجام داد. وی در مجموع 33 تألیف از خود برجای گذاشته است.* 

مآخذ

آزاد بلگرامی، غلامعلی، سرو آزاد (مآثر الکرام)، حیدرآباد، 1913م؛ آقابزرگ، الذریعة؛ بهگوان داس هندی، سفینۀ هندی، پتنه، 1958م؛ خوشگو، بندر ابن داس، سفینه، پتنه، 1959م؛ صدیق حسن‌خان، محمدصدیق، شمع انجمن، به کوشش محمد عبدالمجید، بهوپال، 1293ق؛ علی، رحمان، تذکرۀ علمای هند، لکهنو، 1894م، گلچین معانی، احمد، تاریخ تذکره‌های فارسی، تهران، 1363ق؛ گوپاموی، محمد قدرت‌الله، نتائج الافکار، بمبئی، 1336ق؛ مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، تبریز، 1346ش؛ میرحسین دوست سنبهلی، تذکرۀ حسینی، لکهنو، 1293ق؛ نقوی، علیرضا، تذکره‌نویسی فارسی در هند و پاکستان، تهران، 1343ش؛ نیز:

Storey, H.A., Persian Literature, a Bio-bibliographical Survey, London, 1972, vol. I. 
فتح‌الله مجتبائی