ادیسن

اَدیسِن [adīsen]، جوزف (1672- 1719م/ 1083-1131ق)، مقاله‌نویس، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس‌انگلیسی که نقش مهمی در بنیان‌گذاری نشریه‌های تَتْلر و اِسْپکتِیتِر داشت. مهارت نویسندگی‌اش سبب شد وقتی که قدرت در دست ویگها بود، به مقامات مهم حکومتی برسد. 
ادیسن، پسر ارشد لانسْلِت ادیسن کشیش، در 1693م درجۀ فوق لیسانس گرفت. از 1697تا1711م به عنوان دستیار آموزشی کار کرد. در کالج مادْلین 10 سال به تدریس پرداخت. در 1695م چکامه‌ای با عنوان «شعری برای اعلیحضرت» (ویلیام سوم) سرود. اعطای کمک مالی از خزانه‌داری به او فرصت مسافرت و احراز شرایط برای خدمت دولتی داد. بسیاری از شعرهای لاتینی او در جلد دوم «گلچین اشعار انگلستان» (1699م) که خود او ویراستارش بود، به چاپ رسید. 
ادیسن در 1701م به سفری در ایتالیا پرداخت و به ویرانه‌های باستانی، کوهها و رودها و تندیسهای بسیار، نقاشیها و مدالها به عنوان پس‌زمینه‌های آثار هوراس، ویرژیل، کلودیانوس و سیلیوس ایتالیکوس می‌نگریست. نوشتۀ «ملاحظات»، خطاب بر لرد سامرز، نه تنها علاقۀ او را به هنر نشان می‌دهد، بلکه نشانۀ بیزاری واقعی یک «ویگ» از قدرت مستبدانه و تمرکز ثروت در خزانۀ پاپ است که با فقر گستردۀ مردم در تضاد است. 
پس از پیروزی دوک مارلْبِره بر فرانسویان در بلِنیم، رهبران حکومت از ادیسن خواستند که شعری مناسب این وضع استثنایی بسراید. شعر «لشکرکشی»، خطاب به مارلبره، روز بازگشت پیروزمندانۀ او به لندن به چاپ رسید. این شعر با طرد صنایع بدیعی قراردادی کلاسیک، و به تصویر کشیدن مؤثر نبوغ نظامی مارلبره، جای خود را به سرعت در جامعه باز کرد. این شعر لحظات باشکوه پیروزی ملی را بسیار خوب بیان می‌کرد. 
ادیسن در مقام رقابت با شهرت اپرای ایتالیایی، به نوشتن اپرایی انگلیسی پرداخت که موضوع آن مربوط به افسانۀ «رزامند زیبا» بود. 
ادیسن‌در1708م، منشی‌ارلِ‌وارتِن ــ که‌به‌تازگی‌نایب‌السلطنۀ ایرلند شده بود ــ گردید. مقام ادیسن درواقع وزیر خارجه در امور ایرلند بود. وی به عضویت پارلمان ایرلند برگزیده شد و به عنوان نمایندۀ کَوِن (منطقه‌ای در آلْستِر ایرلند) در 1709 وارد مجلس شد. 

 ادیسن به هنگام فرمانروایی وارتن، در پست وزیر ایرلند باقی ماند. سال 1710م سال واژگونی ویگها از قدرت و پیروزی حزب توری در انتخابات بود. ادیسن اگرچه به سادگی کرسی خود را در مجلس عوام حفظ کرده بود، اما حامیان دیرین و قدرتمندش از صحنه کنار رفته بودند و او برای نخستین‌بار از زمان انتصابش به عنوان معاون وزیر در 1705م، خود را بیکار یافت. از این‌رو، می‌توانست وقت بیشتری به فعالیت ادبی و تقویت دوستیهای خود نه تنها با استیل و دیگر اعضای باشگاه کیت ـ کَت، بلکه با جانِثِن سویفت اختصاص دهد. ادیسن تا آخرین شماره‌های تتلر ــ که‌سرانجام درژانویۀ1711تعطیل شد ــ به همکاری خود ادامه داد و این امر به موفقیت نشریۀ یاد شده کمک زیادی کرد. در این زمان، استیل و ادیسن تصمیم گرفتند با نشریۀ تازه‌ای به نام اسپکتیتر فعالیتهایشان را ادامه دهند. این نشریه از 1 مارس 1711 تا 6 دسامبر 1712، 6 روز در هفته انتشار می‌یافت و مطالب خواندنی فراوانی از هر نوع در اختیار خوانندگان خود می‌گذاشت. از کارهای ادبی دیگر ادیسن در سالهای حکومت حزب توری، تراژدی او به نام کاتوست. این نمایش‌نامه در 1713 اجرا شد و به موفقیت عظیمی دست یافت. بی‌تردید، بخش عمدۀ این موفقیت مرهون برداشتهای سیاسی هر یک از دو حزب از این نمایش‌نامه بود. به‌زعم ویگها، کاتو مدافع جدی آزادی بر ضد بیداد فرانسوی بود، در حالی که توریها چنین تأویل می‌کردند که سزار قدرتمند در این نمایش‌نامه، نوعی مارلبرۀ رومی است که پیروزیهای نظامی‌اش تهدیدی برای آزادیهای انگلیس به حساب می‌آمد. نمایش‌نامه به طرز بی‌سابقه‌ای در آوریل و مۀ 1713، 20 بار اجرا گردید و 8 چاپ از آن در همان سال فروخته شد. 
با مرگ ملکه آن در 1714م و جلوس جرج اول، بخت سیاسی ادیسن بیدار شد. او به‌سمت‌مشاور نایب‌السلطنه منصوب شد و در آوریل1717به وزارت‌کشور رسید. با این‌همه، ناراحتی جسمی او را از ایفای نقشی فعال در امور حکومتی بازداشت و از این‌رو سال بعد، از شغل خود کناره گرفت و سالهای باقی‌مانده از عمرش را در رفاه نسبی به‌سر برد. مجموعۀ مقالات او به نام «مالک مطلق، یا مقالات سیاسی»، از دسامبر 1715 تا ژوئن 1716 به چاپ رسید و کمدی او به نام «طبال» در 1716 به اجرا درآمد. جدل بر سر لایحۀ لرد ساندرلند برای محدود کردن اعطای القاب که ادیسن و استیل در مورد آن با هم مخالف بودند، این دو دوست را در آخرین سالهای زندگی ادیسن، از هم دور کرد. ادیسن را در کلیسای وِست‌مینستِر اَبی، کنار گور حامی و دوست دیرینش لرد هالیفاکس دفن کردند. 
ادیسن در مقام نویسنده، یکی از بزرگ‌ترین تراژدیهای سدۀ 18م را در قالب کاتو آفرید و مقالات متوالی منظم را در نشریۀ اسپکتیتر، به حد کمال رسانید. در نقش یک مقام کشوری، او حامی متنفذی برای ویگها بود. او شهرت خود را نخست به سبب سرودن شعر به لاتینی و انگلیسی به دست آورد، اما شعر «نبرد بلنیم» بود که توجه رهبران ویگ را به سوی او جلب کرد و موجب ترقی او در مناصب دولتی و نیز شهرتش در عالم ادبیات شد. دکتر جانسن ادیسن را هم‌پایۀ محبوب‌ترین و با نفوذترین استادان نثر انگلیسی می‌داند.     (112)