اده

اُده [oda]، یا اُدَگ، وَتَک، وَدَگ (نک‍: مکنزی، 85) و اوتک، دیوزنی که سرکردۀ دیوان هفت‌گانه (= کماریگان) است و ضحاک از او متولد می‌شود. همین دیوزن است که جمشید را به سوی لذتهای مادی و دنیوی سوق داد. از بدآموزیهای دیگر این دیو، آن است که در جاهایی که باید خاموشی گزید، مردم را به شکستن سکوت و سخن گفتن وامی‌دارد (آموزگار، 37).
به طورکلی، در متون پهلوی ادگ پنجمین دیو و روح پلیدی است که مردمان را در انجام خویشکاری و وظایف جسمانی سخت آزار می‌دهد (بهزادی، 280). به نظر اشپیگل دیو دروج که در وندیداد آمده، با این دیو یکی است (جکسن، 92).
از سوی دیگر، این دیو مادر ضحاک، و مظهر زنای با محارم است. او موجود بسیار وحشت‌انگیزی است که نیمی از آن به صورت انسان و نیمی دیگر به شکل هیولایی دیوچهر و دیوسیرت است (همو، 92-93). بندهش نسب ضحاک را از سوی مادر به این دیو چنین آورده است: «از سوی مادر، ضحاک پسر اودک، فرزندبَیِک،...، پسر اهریمن است» (ص 149).

مآخذ

آموزگار، ژاله، تاریخ اساطیری ایران، تهران، 1374ش؛ بندهش، ترجمۀ مهرداد بهار، تهران، 1369ش؛ بهزادی، رقیه، حاشیه بر بندهش هندی، تهران، 1368ش؛ نیز:

Jackson, A.V.W., Zoroastrian Studies, New York, 1928; MacKenzie, D.N., A Concise Pahlavi Dictionary, London, 1971.
یدالله منصوری