ازیلال

اَزیلال، استان و شهری در مرکز مغرب (مراکش) که از شمال به استان بنی ملال، از شرق به استان رشیدیه، از جنوب به استان ورزازات و از غرب به استانهای قلعة السراغنه و مراکش محدود است. مساحت آن 050‘1 کم‍ 2 است. این ناحیه از 1975م به صورت استان درآمده است. بخش اعظم استان ازیلال را فلاتی مرتفع و ناهموار و مناطق کوهستانی اطلس علیا تشکیل داده است که توده سنگهای گرانیت با شکافها و دره‌های عمیق در آن بسیار است. 
جمعیت این ناحیه که در 1985م بالغ بر 399 هزار تن برآورد شده است، از اقوام بربرند. قبایل نیمه بدوی این ناحیه غالباً در مجتمعهایی بر فراز صخره‌های مرتفع زندگی می‌کنند و برای تأمین معیشت خود به کشت غلات و پرورش بز و گوسفند می‌پردازند. درختان میوه و زیتون نیز در مناطق کم‌ارتفاع این ناحیه کشت می‌شود. مرکز ازیلال شهر نوبنیادی است به همین نام که در شمال غربی کوهستان اطلس علیا، میان قلل مرتفع آن و دشت تادلا، در 166 کیلومتری شرق مراکش و 90 کیلومتری جنوب بنی ملال، قرار گرفته، و ارتفاع آن از سطح دریا 360‘1 متر است. این شهر که جمعیت آن در 1980م نزدیک به 20 هزار تن برآورد شده، زیستگاه و محل داد و ستد قبیلۀ آیت و تفرکل است و راههای شوسه از آن می‌گذرند (بن عربی، 52؛ افریقا...، I/ 223؛ بریتانیکا). 
ازیلال ناحیه‌ای پرآب و حاصل‌خیز است و وجود دو سد بزرگ در آن به نامهای بین‌الویدان و آیت عادل که اولی را فرانسویها در 1948-1955م و دومی را دولت مغرب در 1966-1971م احداث کرده، موجب شده است که از امکانات طبیعی این ناحیه هم برای تولید برق و هم برای آبیاری اراضی کشاورزی استفاده شود. در نتیجۀ این بهره‌برداری، بخشهای غربی و شمالی دشت نیمه بایر تادلا به کشتزاری حاصل‌خیز تبدیل شده است. اکنون در زمینهاییکه به طور منظم از آب وادیها مشروب می‌شوند، سالانه دوبار محصول به دست می‌آید: در زمستان غلات و در تابستان سبزیجات. اهالی ازیلال علاوه بر کشاورزی و دامپروری به صنایع دستی نیز می‌پردازند (بن عربی، همانجا؛ بریتانیکا). 

مآخذ

بن عربی، صدیق، کتاب المغرب، بیروت، 1404ق/ 1984م؛ نیز: 

Afrika, entsiklopedicheskii spravochnik, Moscow, 1986; Britannica, 1986. 
بخش جغرافیا