بناورت

بِناوِرْت (د 479ق / 1086م)، لقب ابن عباد، رهبر مسلمانان سَرَقوسه (واقع در جنوب شرقی صِقِلیه) در رویارویی با حملۀ نُرمانها. تاریخ‌نگاران اروپایی نام او را به صورتهای مختلف ثبت كرده‌اند (نک‍ : EI²، اما در منابع كهن اسلامی به او اشاره نشده است. بناورت احتمالاً نیای محمد بن عباد بوده است كه یك قرن و نیم بعد شورش مسلمانان صقلیه برضد فردریك دوم را رهبری كرد. اندك اطلاعاتی كه درباره بناورت در دست است، تنها از طریق دشمنانش ــ كه شجاعت و مهارت او را در فرماندهی و فنون جنگی ستوده‌اند ــ برجای مانده است (نک‍ : عباس، 131-132؛ EI²). برخوردهای او با نرمانها از 464ق / 1072م آغاز شد. پیش از آن، كنت راجر كه از سوی بُدوئن شاه صلیبی بیت‌المقدس به قلوریه واقع در جنوب ایتالیا فرستاده شده بود تا در فتح آنجا به برادر خود یاری رساند (بریتانیكا، VIII / 634؛ نیز نک‍ : مقریزی، 2 / 325)، با همكاری ابن ثُمنه، فرمانروای سرقوسه و قطانیه واقع در سواحل شرقی صقلیه، رفته رفته از قلوریه به صقلیه راه یافته بود (ابن اثیر، 10 / 196- 198؛ عبدالحمید، 3 / 491- 492). 
بناورت در 467ق كنت راجر را ــ كه فرمانده نرمانها بود ــ در نزدیكی قطانیه شكست داد و حدود 6 سال بعد (474ق / 1081م) موفق شد فرمانروای آنجا را كه از سوی كنت راجر گمارده شده، و از اسلام به مسیحیت گرویده بود، با وعده‌ها و هدایایی به طرف خود جلب كند و قطانیه را موقتاً به تصرف درآورد (احمد، 62؛ عباس، همانجا؛ نُرویچ، 254-255). وی در 477ق / 1084م به قصد تسخیر قلوریه شهرهایی از جمله نقطره را مورد تاخت و تاز قرار داد و صومعه رُكّاداسینو را اشغال كرد و راهبه‌های آن را به اسارت گرفت (عباس، همانجا؛ 2EI؛ نرویچ، 255, 297). این حادثه مسیحیان را برضد او برانگیخت و راجر با استفاده از این فرصت بخشهایی از صقلیه را كه هنوز در اختیار مسلمانان بود، تصرف كرد. سرانجام، صقلیه در 484ق / 1091م تماماً به تصرف نرمانها درآمد (احمد، 62-63؛ محمداحمد، 3 / 20، حاشیۀ 2). آخرین نبرد بناورت و راجر در 479ق در دریا و نزدیك سواحل سرقوسه رخ داد. بناورت در این نبرد شكست خورد و خود نیز در دریا غرق شد (عباس، همانجا؛ EI2؛ نرویچ، 257). پس از مرگ او، همسر و پسرش به اتفاق برخی از بزرگان مسلمان از معركه گریختند. ابن حمدیس این واقعه را به نظم كشیده، ولی از بناورت یاد نکـرده است (ص 33؛ نرویچ، همانجا؛ آماری، II / 314؛ عباس، 131، حاشیۀ 5).

مآخذ

 ابن اثیر، الكامل؛ ابن حمدیس، عبدالجبار، دیوان، به كوشش احسان عباس، بیروت، 1960م؛ احمد، عزیز، تاریخ صقلیة الاسلامیة، ترجمۀ امین توفیق طیبی، الدار العربیة للكتاب، 1980م؛ عباس، احسان، العرب فی صقلیة، بیروت، 1975م؛ عبدالحمید، سعد زغلول، تاریخ المغرب العربی، اسكندریه، 1990م؛ محمد احمد، محمدحلمی، حاشیه بر اتعاظ الحنفاء (نک‍ : هم‍ مقریزی)؛ مقریزی، احمد، اتعاظ الحنفاء، به كوشش محمدحلمی محمد احمد، قاهره، 1390-1393ق؛ نیز:

Amari, M., Biblioteca Arabo-Sicula, Torino / Rome, 1881; Britannica, 1978; EI²; Norwich, J.J., The Normans in the South, London, 1967.

نوشین صاحب