بالا حصار

بالاحِصار، روستایی در شهرستان سیوْری‌حصار از توابع استان اسکی‌شهر ترکیه.
بالاحصار که اهالی آن را بالّی حصار (قلعۀ عسل) می‌نامند، در شمال غربی آناتولی مرکزی، و در 14 کیلومتری مرکز شهرستان سیوری‌حصار، نزدیک سرچشمۀ شاخه‌ای از نهر ساکاریا واقع شده است (EI2; AI, II/ 268). بالاحصار قبلاً مرکز قضای ولایتِ آنقره (آنکارا)بوده است (سامی، 2/ 1206). خرابه‌های شهر باستانی پِسینوس در جوار آن قرار دارد (همانجا؛ میدان لاروس، EI2; II/ 120). پوکوک نخستین سیاح اروپایی است که از این خرابه‌ها دیدن کرد و در یادداشتهای خود از وجود آنها در دشت سیوری حصار و محلی به نام بالاحصار یا بالابازار، خبر داد (تکسیه، 2/ 453؛ IA، همانجا).
در 1250ق/ 1834م شارل تکسیه از این خرابه‌ها دیدار کرد و در گزارشهای خود آنها را مربوط به شهر کهن پسینوس از شهرهای فریگیا (فریجیا) و محل سکنای گالانها دانست (پاولی، / XIX(1)؛ 1113-1112؛ رکلو IA; IX/ 372,، همانجا) که این شهر را مرکز حکومت خود قرار دادند (پلینی، II/ 331؛ تکسیه، 2/ 450-451). در دوران گالاتها (سدۀ 3ق‌م)، پسینوس مرکز مهم تحارت مناطق اطراف بود و افزودن بر آن معبد سیبِل (مادر الهه‌ﻫا) نیز در آنجا قرار داشت (رکلو، همانجا؛ «دائرةالمعارف...»، EI2; XXVI/ 974؛ قس: IA، همانجا؛ تکسیه، 2/ 452). پرو در کتاب «یادبودهای سفر آسیا صغیر» آنچه را در پسینوس دیده، و نیز تصاویر تکسیه از آنجا را تقریباً در حد محصول خیال و بی‌اهمیت تلقی کرده است (IA, II/ 269؛ پاولی، XIX(1)/ 1113). احتمالاً این شهر باستانی در نخستین سده‌های مسیحیت، با از بین رفتن سنن قدیم دینی، اعتبار خود را از دست داده، و به صورت خرابه‌هایی فراموش شده، درآمده است (تکسیه، نیزIA، همانجاها). اغلب سیاحان سدۀ 19م، بالاحصار را به صورت ده‌کوره‌ای که از چند کلبه تشکیل شده، وصف کرده‌اند. در قاموس‌الاعلام آمده است که قصبۀ بالاحصار 3 هزار نفر جمعیت دارد (سامی، همانجا)، اما براساس سرشماری عمومی 1314ش/ 1935م رد بالاحصار تنها 363 نفر زندگی می‌کردند (IA، همانجا).

مآخذ

تکسیه، شاری، کوچوک آسیا، ترجمۀ علی سیعاد، استانبول، 1339ق؛ سامی، شمس‌الدین، قاموس‌الاعلام، استانبول، 1306ق؛ نیز :

EI2; Enciclopedia italiana, Rome. IA; Meydan- Larousse, Istanbul, 1987; Pauly; Pliny, Natural History, Tr. H. Rackhan. London, 1974; Reclus, E., Nouvelle geographie universelle, Paris, 1884.
جلال خسروشاهی