ابوطلیح

اَبوطُلَیح، نام واحه‌ای در صحرای بَیوضه در سودان كه چاههای آب بسیار دارد. این واحه در نزدیكی مدار 17 درجۀ عرض شمالی (امین، 3 / 99) و در سه منزلی [شمال] مِتَمّه (فوزی پاشا، 2 / 41) قرار دارد كه راه آن از قوس رود نیل در ابوحَمَد منحرف می‌شود و از قُرتی در ولایت دُنقُله تا متمه 280 كمـ مسافت دارد (بستانی). این واژه در آثار اروپاییان به ابوكلئا تصحیف شده است. اعراب و مردم محلی به سبب وجود درخت طلح (اقاقیا) در این ناحیه، آن را ابوطلیح نامیده‌اند (EI2). شهرت ابوطلیح به سبب جنگی است كه در 17 ژانویۀ 1885 (30 ربیع الاول 1302) میان سپاه انگلیس و پیروان محمد بن عبدالله ــ مهدی سودانی ــ برای تصرف این محل روی داد. چون سپاه انگلیس برای نجات پادگان مصری و ژنرال گوردن از محاصره، به سوی متمه حركت كردند، خود را با 000‘ 3 تن از بَقّاره و 000‘5 تن از جَعلیین كه از بهترین جنگجویان مهدی سودانی بودند، مقابل دیدند (همانجا). این گروه برای مقابله با سپاه انگلیس در اوایل ربیع‌الاول 1302 به متمه فرستاده شده بودند. در اواخر همین ماه سپاه مهدی سودانی به فرماندهی موسی بن محمد حلو رهسپار ابوطلیح شد. سپاه انگلیس شامل نیروهای صحرایی در حدود 000‘2 تن از (فوزی پاشا، همانجا) و به قولی 800‘1 تن (EI2) بود كه فرماندهی ایشان را سر هربرت استیوارت بر عهده داشت. دربارۀ شمار سپاهیان امیرموسی و علت شكست یاران مهدی سودانی اختلاف نظر وجود دارد (نک‍ : فوزی پاشا، 2 / 40-41). چنانكه ضرار، علت شكست امیرموسی را در كمی عدۀ سپاهیان بومی و كمبود سلاح آتشین دانسته است (ص 158). به گزارش شقیر (ص 511) این جنگ به كشته شدن 74 تن و زخمی شدن 94 تن از سپاه انگلیس و كشته شدن 100‘1 تن و اسارت عدۀ بیشتری از طرفداران مهدی و سقوط چاههای ابوطلیح به دست سپاه مهاجم منجر گردید (همانجا).

مآخذ

امین، حسن بن محسن، الموسوعة الاسلامیة، بیروت، 1396 ق / 1976 م؛ بستانی؛ شقیر، نعوم، تاریخ السودان، به كوشش محمد ابراهیم ابوسلیم، بیروت، 1981 م؛ ضرار، ضرار صالح، تاریخ السودان الحدیث، بیروت، 1968 م؛ فوزی پاشا، ابراهیم، كتاب السودان بین یدی غردون و كتشنر، قاهره، 1319 ق؛ نیز:

EI2.

عبدالامیر سلیم