ابوجعفر بن غزال

اَبوجَعْفَرِ بْنِ غَزال، احمد، پزشک اندلسی (سدۀ 6 ق / 12 م). وی از روستای فجیره واقع در منطقۀ المریه برخاست (ابن ابی اصیبعه، 2 / 80). از تاریخ تولد و وفاتش اطلاعی در دست نیست. او به اشبیلیه رفت و در آنجا نزد ابوبکر ابن زُهْرِ حفید و سایر دانشمندان به تحصیل علم پزشکی پرداخت (همانجا، لکلرک، II / 97) و در این علم دستی قوی یافت. در معالجات روشهای تازه‌ای به کار می‌برد و جمعی کثیر به او مراجعه می‌کردند. وی آوازۀ بسیار یافت تا آنجا که مورد توجه منصور یعقوب بن یوسف موحدی (حک‍ 580-595 ق / 1184- 1199 م) قرار گرفت و عنوان پزشک مخصوص وی را به دست آورد. ابوجعفر در شناخت و ترکیب داروها تبحّر و تخصّص داشت و به همین سبب مسئول تهیه داروها و معجونهای مورد استفادۀ منصور بود (ابن ابی اصیبعه، همانجا). ابوجعفر بعد از وفات این امیر موحِدی، در خدمت ناصر محمد بن یعقوب (حک‍ ‍595-611 ق / 1199-1214 م) درآمد و همچنان در خدمت او بود تا درگذشت و در مراکش به خاک سپرده شد. نقل شده که ابوجعفر دربارۀ ادویۀ مفرده و مرکبه رسالات زیادی نوشته است. از آن جمله رساله‌ای در خواصّ سنا به طریق مطبوخ و شربت و سفوف و غیره؛ مقاله‌ای در خواصّ اسطو خودس؛ مقاله‌ای در خواصّ آطریلال؛ رساله‌ای در منافع هلیله جات و رساله‌ای در طریقۀ ظرب حبوب مسهله را می‌توان نام برد ( نامۀ دانشوران، 2 / 64). 

مآخذ

ابن ابی اصیبعه، احمد بن قاسم، عیون الانباء، به کوشش آوگوست مولر، قاهره، 1299 ق / 1882 م؛ نامۀ دانشوران ناصری، قم، مؤسۀ مطبوعاتی دارالفکر؛ نیز: 

Leclere, Lucien, Histoire de la médicine arabe, Paris, 1876. 

ابوالحسن دیانت