ابن وصیف شاه

اِبْنِ وَصیفْ شاه، ابواسحاق ابراهیم بن وصیف شاه (یا سیف شاه)، مورخ مصری. حاجی خلیفه (1 / 30، 613) درگذشت او را در 599 ق / 1203 م و بغدادی (1 / 10) در 596 ق / 1200 م دانسته است. بعضی دیگر چون خالدوف (I / 446) و بروکلمان (GAL, I / 409; GAL, S, I / 574) وی را تا 606 ق / 1209 م زنده دانسته‌اند. این نظر باتوجه به یکی از آثار خطی وی با عنوان جواهر البحور و وقائع الامور که وقایع مصر را تا 606 ق ثبت کرده است ( فهرس المخطوطات المصورة، 2 / 108)، درست می‌نماید. 
ابن‌وصیف شاه یکی از بزرگان مصر در عصر خویش بوده و احتمالاً در روضه، یکی از جزایر نیل نزدیک قاهره زندگی می‌کرده است (مصطفی، 2 / 194). او چند اثر تاریخی از خود بر جای نهاده که مورخان بعدی چون قلقشندی (1 / 369، 2 / 293، 322، 5 / 482)، مقریزی (جم‍‌ ) و ابن تغری بردی (1 / 38) از آنها بهره جسته‌اند. 

آثـار

العجائب الکبیر، که مختصر آن توسط کارادُوو در 1898 م در پاریس به چاپ رسیده است (مصطفی، همانجا). نسخۀ خطی کامل آن به شمارۀ 687 در موزۀ بریتانیا (ریو، 468) و نسخه‌ای دیگر از آن در انستیتو خاورشناسی شوروی به شمارۀ 9594 موجود است (خالدوف، همانجا). اثر دیگر وی، جواهر البحور و وقائع الامور و عجائب الدهور فی اخبار الدیار المصریة است و چنانکه گفته شد، مشتمل بر حوادث مصر تا 606 ق است (مصطفی، همانجا؛ فهرس المخطوطات المصورة، همانجا) و نسخ متعددی از آن در موزۀ گوتا (پرچ، III / 257)، وین (فلوگل، II / 147)، پاریس (دوسلان، I / 330) و لایپزیک (فولرس، 211) موجود است. آثار دیگری نیز برای او بر شمرده‌اند، چون: اخبار مدینة السوس (حاجی خلیفه، 1 / 30؛ ابن‌ایاس، 1(1) / 65) و نزهة الغیضة فی فضایل الروضة (مصطفی، بغدادی، همانجاها). 

مآخذ

ابن‌ایاس، محمد بن احمد، بدائع الزهور، قاهره، 1402 ق؛ ابن تغری بردی، النجوم؛ بغدادی، هدیه؛ حاجی خلیفه، کشف؛ فهرس المخطوطات المصورة، قاهره، 1956 م؛ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، قاهره، 1383 ق؛ مصطفی، شاکر، التاریخ العربی و المؤرخون، بیروت، 1980 م؛ مقریزی، احمد بن علی، الخطط، به کوشش گاستون ویت، قاهره، 1924 م؛ نیز: 

De Slane; Flügel, Gustav, Die arabischen, persischen und türkischen Handschriften, Wien, 1862; GAL; GAL, S; Khalidov; Pertsch; Rieu, Charles, Supplement to the Catalogue of the Arabic Manuscripts, London, 1894; Vollers, K., Katalog der islamischen,… Handschriften, Leipzig, 1906. 

قهار مقیمی