ام نعسان

اُمِّ نَعْسان، یكی از جزایر دهگانۀ بحرین. این جزیره با 93/ 18 كمـ2 مساحت از لحاظ وسعت دومین جزیره، در میان جزایر بحرین است (اسعدی، 1/ 360؛ بلگریو، 140؛ كتاب سبز، 2). جزیرۀ ام نعسان به شكل مستطیل از شمـال به جنوب بـه طول 4 كمـ و عرض حدود 200‘ 3 متر در كنارۀ غربی بحرین و ساحل شرقی عربستان و در فاصلۀ 800‘1 متری جنوب جزیرۀ ركا و 2 كیلومتری غرب منامه واقع شده است و در شمال آن، جزیرۀ كوچك جِده قرالفر دارد (جناب، 72؛ زرین قلم، 15، 16؛ «راهنمای ... »، 211). 
طبق برخی روایات محلی نام جزیره از نعسان، نام یكی از اولین حكام بحرین، گرفته شده است، ولی بررسیهای تاریخی آن را تأیید نک‍رده است (بلگریو، 141). نام ام نازن را نیز برای آن آورده‌اند (اقتداری، 424). جزیره مسطح و پوشیده از ریگزار است و فقط دو قلۀ صخره‌ای به ارتفاع 22 متر و 8 متر دارد كه بهترین سیمان مصرفی بحرین از آن دو به دست می‌آید. اطراف آن به خصوص غرب و جنوب آن سنگلاخی است (زرین قلم، 15؛ منشور، 8؛ بلگریو، 140؛ هی، 87؛ «فرهنگ ... »، 1293). این جزیره همچون دیگر جزایر بحرین دارای آب و هوایی گرم و مرطوب با شماری نخلستان و چشمه‌های زیر دریایی و آب شیرین است. صید مروارید نیز در آن رواج دارد (زرین قلم، 17- 18؛ كتاب سبز، همانجا). 
از آنجا كه جزیره جزو املاك شخصی امیر بحرین بوده است، انگلیسیها آن را جزیرۀ شیخ نیز می‌گفته‌اند؛ اكنون نیز شكارگاه شخصی امیر بحرین است (اسعدی، جناب، هی، همانجاها). 

مآخذ

اسعدی، مرتضى، جهان اسلام، تهران، 1366 ش؛ اقتداری، احمد، ملحقات تاریخ مسقط و عمان، بحرین و قطر سدید السلطنۀ مینابی، تهران، 1370 ش؛ جناب، محمدعلی، خلیج فارس، تهران، 1349ش؛ زرین قلم، علی، سرزمین بحرین، تهران، 1337ش؛ كتاب سبز (بحرین)، وزارت امور خارجه، تهران، 1368ش؛ منشور گركانی، م. ع.، سیاست انگلیس در خلیج فارس، تهران، مظاهری؛ نیز: 

Belgrave, J. H. D., Welcome to Bahrain, Bahrain, 1957; Gazetteer of the Persian Gulf, ’Omān, and Central Arabia, Hants, 1970; Hay, R., The Persian Gulf States, Washington, 1959; Persian Gulf Pilot, London, 1955. 
سیمین محقق