امان افغان

اَمانِ اَفْغان، نشریۀ خبری، سیاسی و اجتماعی به زبان فارسی كه در فاصلۀ سالهای 1298-1307 ش/ 1919- 1928م، در كابل منتشر می‌شد. 
این نشریه در فروردین 1298/ آوریل 1919 در پی قتل حبیب‌الله خان حاكم افغانستان (حك‍ 1319-1337 ق/ 1901- 1919م) و تعطیلی روزنامۀ سراج الاخبار، پا به عرصۀ وجود گذاشت (آهنگ، 1/ 85). نخستین مدیر آن، عبدالهادی داوی بود كه با روی كار آمدن امان‌الله خان (حك‍ 1337-1347 ق/ 1919- 1928م)، روزنامۀ خود را با الهام از نام حاكم جدید، امان افغان نامید (همانجا؛ ایرانیكا، I/ 921؛ صدرهاشمی، 1/ 271). نزدیكی این روزنامه به دستگاه حكومت، عملاً آن را به ارگان رسمی امان‌الله خان مبدل ساخته بود (آهنگ، همانجا؛ دوپره، 440). 
از گفته‌های آهنگ (1/ 87- 88) كه شماره‌های مختلف امان افغان را مشاهده كرده است، برمی‌آید كه این نشریه در 3 دورۀ جداگانه انتشار یافته است: آغاز دورۀ اول 22 فروردین 1298 بود كه پس از 4 شماره انتشار آن متوقف شد. دورۀ دوم از 23 آبان همان سال شروع شد و پس از 10 شماره متوقف گردید؛ و ابتدای دورۀ سوم از 10 فروردین 1299 ش/ 30 مارس 1920 م بود كه تا پاییز 1307 ش/ 1928 م انتشار آن ادامه یافت. 
امان افغان در دورۀ اول، هر 15 روز یك بار انتشار می‌یافت و در دوره‌های بعد، شكل هفته نامه به خود گرفت، ولی در اواخر انتشار روزانه منتشر می‌شد (آهنگ، صدرهاشمی، همانجاها؛ مایل هروی، 19). در طول این مدت، ادارۀ این نشریه را علاوه بر عبدالهادی داوی كسانی مانند محمدخان فرحت، عبدالجبارخان، میرسید قاسم خان، غلام احمد و غلام نبی جلال‌آبادی عهده‌دار شدند (آهنگ، 1/ 85-86؛ جویا، 286؛ فرهنگ، 1(2)/ 556). 
هدفهای اصلی بنیان‌گذار امان افغان عبارت بود از تشویق مردم به تحصیل علوم، آگاهی دادن به آنها، ترویج افكار آزاد، آشنا ساختن مردم با امور سیاسی دنیا و پشتیبانی از دولت افغانستان (آهنگ، 1/ 97). بر این اساس،محتویات امان افغان شامل این مطالب بود: سر مقاله،خبر، مقالات علمی، بیانیه‌های رسمی دولت، نامه‌های رسیده، داستانهای كوتاه و اعلانات (همو، 1/ 88). 
از مهم‌ترین بخشهای این نشریه، اخبار بود كه به داخلی و خارجی تقسیم می‌شد. خبرهای داخلی به وسیلۀ خبرنگاران امان افغان جمع‌آوری، یا از دیگر جراید داخلی نقل می‌شد. خبرهای خارجی شامل اخبار جهان اسلام و غرب بود كه از تلگرافها، یا از نشریات خارجی فراهم می‌آمد (همو، 1/ 88- 89، 95؛ مایل هروی، همانجا؛ صدرهاشمی، 1/ 272). 
سرانجام، در پاییز 1307 ش، در پی شورش و اغتشاش قبایل افغان بر امان‌الله خان و فرار او به قندهار، نشریۀ امان افغان نیز به پایان راه خود رسید و آخرین سردبیر آن، غلام نبی جلال‌آبادی در این گیرو دار كشته شد (آهنگ، 1/ 86؛ جویا، 79؛ فرهنگ، 1(2)/ 538- 539). 

مآخذ

آهنگ، محمدكاظم، سیر ژورنالیزم در افغانستان، كابل، 1349 ش؛ جویا، سرور، «مطبوعات و نشریات ما»، كابل، 1311 ش، س، شم‍ 3؛ صدر هاشمی، محمد، تاریخ جرائد و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش؛ فرهنگ، میرمحمد صدیق، افغانستان در پنج قرن اخیر، مشهد، 1371 ش؛ مایل هروی، نجیب، معرفی جراید و مجلات افغانستان، كابل، 1311 ش؛ نیز: 

Dupree, L., Afghanistan, New Jersey, 1973; Iranica. 
فرید قاسمی