ابن منفلوطی

اِبْنِ مَنْفَلوطی، ابوعبدالله ولی‌الدين محمد بن احمد بن ابراهيم بن يوسف عثمانی ديباجی ملّوی (713-774ق / 1313-1372م)، مفسر، فقيه، صوفی و اصولی. دربارۀ زادگاه وی چيزی گفته نشده، اما می‌دانيم كه در دمشق رشد يافته است. ابن منفلوطی ابتدا سفری به آسيای صغير كرد، سپس به طور مداوم بين قاهره و شام در سفر بود، تا اينكه در دوران زمامداری سلطان حسن بن محمد بن قلاوون به مصر انتقال يافت و در مدارس قاهره، مثل مدرسۀ منصوريه و مدرسۀ سلطان حسن، به تدريس علوم دينی، از جمله تفسير اشتغال ورزيد و تا پايان عمر در آنجا ماند (ابن قاضی شهبه، طبقات، 3 / 112-113؛ ابن حجر، 5 / 33). از مشايخ ابن منفلوطی می‌توان به پدر وی، حجار، اسماء بنت صصری و نورالدين اردبيلی اشاره كرد (همانجاها) و شاگردان و راويان وی خليل بن فرج قلعی، سليمان بن يوسف بن مفلح و اسماعيل بن احمد بارينی قاضی قدس بوده‌اند (ابن قاضی شهبه، تاريخ، 3 / 227، 228، 594).

آثـار

 از ابن منفلوطی چند اثر خطی به دست ما رسيده كه عبارتند از: 1. اعراب ام الكتاب، كه نسخه‌ای از آن در كتابخانۀ ظاهريۀ دمشق موجود است (ظاهريه، 2 / 37)؛ 2. تفسير سورة التحريم، که نسخه‌ای از آن در دارالكتب مصر نگهداری می‌شود (تيموريه، 1 / 78)؛ 3. حل الخباء فی الدعاء برفع الوباء. كه نسخه‌ای از آن در كتابخانۀ كوپريلی استانبول وجود دارد (كوپريلی، 2 / 251). حاجی خليفه (1 / 64) نيز از اثری با عنوان ارشاد الطائف الی علم اللطائف ياد كرده است .

مآخذ

 ابن حجر، احمدبن علی، الدرر الكامنة، حيدرآباد دكن، 1396ق / 1976م؛ ابن قاضی شهبه، ابوبكر بن احمد، تاريخ، به كوشش عدنان، درويش، دمشق، 1977م؛ همو، طبقات الشافعية، حيدرآباد دكن، 1398ق / 1978م؛ تيموريه، فهرست؛ حاجی خليفه، كشف؛ ظاهريه، خطی (علوم القرآنی)، خيمی؛ كوپريلی، خطی.

مهدی سلماسی