ابن قرصه

اِبْنِ قُرْصه، احمد بن موسی (د 701ق / 1302م)، اديب، شاعر و فقيه. او در فيّوم مصر به دنيا آمد، سپس به قُوص رفت و در شمار كارگزاران حكومت درآمد و مدتی نظارت بر ديوان قوص و اسكندريه را برعهده گرفت (ادفوی، 146؛ صفدی، 8 / 205). چندی نيز در مدرسۀ افرميه به تدريس اشتغال داشت (ادفوی، صفدی، هانجاها). وی در نحو، لغت، ادب و نيز فقه چيره‌دست بود. از استادان او تنها به نام ابومحمد بن عبدالسلام اشاره شده است. گفته‌اند كه وی كم سخن می‌گفت و در گفتار خويش اِعراب كلمات را آشكار می‌كرد (ادفوی، صفدی، همانجاها؛ ابن حجر، 1 / 382). ادفوی برخی پيشگوييها نيز به او نسبت داده است (همانجا). وی مردی ظريف و نكته‌دان بود و گفت‌وگوی او با سلطان علم الدين سنجر شجاعی بر اين امر دلالت دارد (نك‍ : ادفوی، صفدی، همانجاها). ادفوی ضمن ستايش از شعر ابن قرصه گفته است كه وی ديوانی در 4 جلد داشته (ص 147) و سپس چند قطعه از اشعار وی را كه مجموع آنها به بيش از 11 بيت نمی‌رسد، آورده است (ص 147- 148). افزون بر ديـوان، چند خطبـه و مسـائلی در فقه، نحو، لغت و ادب، ادفوی كتابی با عنوان نُتَـف المذاكرة و تُحَف المحاضرة به او نسبت داده است (ص 148؛ قس: صفدی، همانجا) كه اكنون در دست نيست. وی سرانجام در شهر قوص چشم از جهان فروبست (ادفوی، 146؛ صفدی، همانجا).

مآخذ

ابن حجر، احمدبن علی، الدرر، به كوشش محمد عبدالمعيد خان، حيدرآباد دكن، 1392ق / 1972م؛ ادفوی، جعفربن ثعلب، الطالع السعيد، به كوشش سعد محمد حسن، قاهره، 1966م؛ صفدی، خليل بن ایبک، الوافی بالوفيات، به كوشش محمد يوسف نجم، بيروت، 1391ق / 1971م.

رضوان مساح