ابن شهید، ابوحفص

ابْن‌شَهید، ابو‌حفص، عمر تُجیبی (د بعد از 444 ق / 1052 م)، شاعر و ادیب عصر ملوک‌الطوایف اندلس. از زندگی وی هیچ اطلاعی در دست نیست و حتى معاصران او که به او اشارتی کرده‌اند، از بدیهی‌ترین زوایای زندگی وی از جمله نام پدرش بی‌اطلاع بوده‌اند (نک‍ : حُمیدی، 2 / 478). تنها می‌دانیم که وی نزد امرا و بزرگان المریه قرب و منزلتی داشته (همانجا؛ نیز قس: ابن‌بسام، 1(2) / 690) و از مداحان معتصم ‌بن صمادح امیر المریه بوده است (ابن‌سعید، 2 / 209؛ ابن‌خطیب، 190). ابن‌بسام (1(2) / 670-691) مهارت او را در نظم و نثر ستوده و قطعاتی از نثر مسجع و به دور از تکلف او را که شامل یک رساله و قسمتهایی از یک مقاله است به انضمام ابیاتی در مدح معتصم بن صمادح آورده است. پرس (ص 37) مقامۀ او را متأثر از رسالۀ التوابع و الزوابع ابن‌شُهید (ه‍ م) دانسته است (قس: دلاگرانخا، 72).
حمیدی (همانجا) در حدود 440 ق او را در المریه ملاقات کرده و ابیاتی از اشعار وی را ضبط کرده است. گرچه وی سروده‌های بسیاری داشته، اما مجموع ابیات به جا مانده از وی که در آثار ابن‌بسام (1(2)682-691)، حمیدی (2 / 478- 479)، ضبی (صص 407- 408) آمده از 106 بیت تجاوز نمی‌کند.

مآخذ

ابن‌بسام، علی، الذخیرة، به کوشش احسان عباس، لیبی / تونس، 1398 ق / 1978 م؛ ابن‌خطیب، محمد بن عبدالله، تاریخ اسبانیا الاسلامیة، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، 1956 م؛ ابن‌سعید اندلسی، علی بن موسى، المغرب، به کوشش شوقی، ضیف، قاهره، 1953 م؛ ضبی، احمد بن یحیى، بغیة الملتمس، قاهره، 1967 م؛ نیز:

De la Granja, Fernando, «Los fragmentos en prosa de Abū Ḥafṣ‘umar ibn al-Šahīd», Al-Andalus, Madrid, 1960, vol. XXV; Pérès, Henri, La poésie andalouse en arabe classique, Paris , 1953.

عنایت الله فاتحی نژاد