ابن شباط

اِبْنِ‌شَبّاط، ابوعبدالله محمد بن علی بن محمد (618-681 ق / 1221-1282 م)، ادیب، شاعر، مورخ و فقیه مالکی. خاستگاه خاندان وی تَوْزَر از شهرهای تونس بود. پدرش ازتوزر به قسنطینه رفت و ابن‌شباط در آنجا به دنیا آمد (نیفر، 1 / 65). برخی زادگاه او را توزر دانسته‌اند (بستانی، 3 / 249؛ زرکلی، 6 / 283). وی چهار ساله بود که به همراه خانواده‌اش به توزر بازگشت و در آنجا به تحصیل علم پرداخت و پس از طی مدارج علمی در زمرۀ مشاهیر عصر خود در آمد (نیفر، همانجا؛ مخلوف، 191) و منصب قضا را در آنجا بر عهده گرفت (کحاله، 11 / 57؛ زرکلی، همانجا). مدتی نیز در تونس به امر تدریس اشتغال داشت. از جملۀ شاگردان او محمد بن حیان شاطبی را می‌توان نام برد (زرکلی، مخلوف، همانجاها). وی سرانجام در توزر درگذشت (بستانی، 3 / 249).
از وی کتابی با نام صلة السمط وسمة المرط، در 4 جزء به جا مانده که شرحی است ادبی و تاریخی بر قصیدۀ لامیۀ ابومحمد شقراطسی در سیره و زهد (ابن‌خیر، 419). چاپ انتقادی این کتاب به کوشش احمد مختار العبادی در مادرید (1971 م) انجام شده است. زرکلی (همانجا) دو کتاب سمط اللآل، در تاریخ و العزة اللائحة را به او نسبت داده است.

مآخذ

 ابن‌خیر، محمد، فهرسة، به کوشش فرانسیسکو کودرا و خ. ریبراتاراگو، بغداد، 1382 ق / 1963 م؛ بستانی ف؛ زرکلی، اعلام؛ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، دمشق، 1376 ق / 1957 م؛ مخلوف، محمد بن محمد، شجرة النور الزکیة، قاهره، 1350 ق؛ نیفر، محمد، عنوان الادیب، تونس، 1351 ق. 

ابوالفضل بیرجندی