الآیات البینات

اَلْآیاتُ البَیـِّنٰات، عنوانی برای كتابهایی چند در موضوعات گوناگون كه دانشوران مسلمان تألیف كرده‌اند. برخی از محققان كه زیر این عنوان كتاب نوشته‌اند بدین شرحند: 1. آل‌كاشف الغطاء، شیخ محمدحسین بن شیخ علی نجفی (1295-1373ق /  1878-1954م). نام كامل كتاب او الآیات البینات فی قمع البدع و الضلالات و در چهار باب است: المواكب الحسینیة، نقض فتاوی الوهابیة، رد الطبیعیة، خرافات البابیة. این كتاب در 1345ق /  1926م در نجف به چاپ رسیده است؛ 2. آلوسی، ابوالبركات نعمان خیرالدین (1252-1317ق / 1836- 1899م). نام كامل كتاب او الآیات البینات فی عدم سماع الاموات عند الحنفیة و السادات است كه در لیدن به چاپ رسیده است؛ 3. استرابادی، عبدالوحیدبن نعمت‌اللّٰه ا‌بن یحیی جیلانی؛ 4. انصاری، محمد. كتاب او در قاهره چاپ شده است؛ 5. حسینی، سید شجاع بن علی. كتاب او در زمینۀ دانش كلام اسلامی است و الآیات البینات المبینة للعقائد الصحیحة نام دارد و به الهدی الی طریق الصواب نیز مشهور است؛ 6. حسینی، شیخ ابوبكر بن محمد بن علی بن خلف معروف به «حداد». او كتاب خود را به سال 1342 ق / 1924 م در رد كتاب هدایة القراء و المقرئین نوشتۀ شیخ خلیل جناینی نگاشته است؛ 7. حورانی، ابراهیم. كتابش الآیات البینات فی غرائب الارض و السموات نام دارد و در بیروت در 1300 ق / 1883 م به چاپ رسیده است. این كتاب را شیخ محمد بن ملا آقای قزوینی به فارسی برگردانده و نام غرائب زمین و آسمان بر آن نهاده است. ذكاءالملك فروغی نیز مطالبی بر ترجمۀ فارسی آن افزوده است. نسخۀ خطی این ترجمه در مجموعۀ الهیات كتابخانۀ مركزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود؛ 8. رازی، فخرالدین محمدبن عمر (543-606ق /  1148- 1209 م)؛ 9. زنجی، سید محمد محسن بن محمد حسین (د 1325 ق / 1907 م)؛ 10. صالحی، عبداللّٰه محمدبن یوسف بن نورالدین علی دمشقی مصری (د 942 ق / 1535 م). یك نسخۀ خطی از كتاب او در دارالكتب مصر موجود است؛ 11. عبادی، شهاب‌الدین احمدبن قاسم صباغ (د 992 ق / 1584 م). اثر او الآیات البینات علی اندفاع اوفساد ما وقفت علیه مما اورد علی جمع الجوامع و شرحه للامام المحلی من الاعتراضات نام دارد و در دفاع از جمع الجوامع تاج‌الدین سبكی در فن اصول است. این كتاب به سال 1289 ق / 1872 م در بولاق چاپ شده است. نسخه‌های خطی آن در كتابخانۀ آستان قدس رضوی و دارالكتب و ازهریۀ مصر موجود است؛ 12. فوزی الحكیم، محمود. نام كامل كتابش الآیات البینات فی مشابهة النباتات بالحیوانات است و در 1305 ق /  1888 م در قاهره به چاپ رسیده است؛ 13. محمد بن عمر بن دحیه، مجدالدین ابوالخطاب عمربن حسین بن علی ظاهری (د 633 ق / 1236 م)؛ 14. مذاق هندی، نواب احمدحسین. او از دانشوران شیعی معاصر است و كتابش در 1339 ق / 1921 م به چاپ رسیده؛ 15. مرعشی شهرستانی، حاج محمد حسین ابن امیر محمد علی حسینی (1255-1315 ق /  1839-1897 م). كتاب او به فارسی و در اثبات پروردگار و رد بر نظریه های طبیعت‌گرایان است. این كتاب یك مقدمه، پنج باب و یك خاتمه دارد و در 1299 ق /  1882 م در ایران و یك بار نیز در لاهور به چاپ رسیده است. یك نسخۀ خطی آن در كتابخانۀ آستان قدس رضوی موجود است؛ 16. نجفی، یوسف بن احمد بن یوسف گیلانی. كتاب او به الآیات البینات او بیان الآیات بالزبرو البینات و به پارسی است. این كتاب مشتمل بر استخراج اسامی چهارده معصوم (ع) از شصت آیۀ قرآن كریم است و در 1331 ق / 1913 م در رشت به چاپ رسیده است؛ 17. ندی احمدبك (د 1294 ق / 1877 م). كتاب او الآیات البینات فی علم النباتات نام دارد و در دانش گیاه‌شناسی است و در 1283 ق / 1866 م در بولاق چاپ شده است.

مآخذ

آقابزرگ، الذریعة، 1 / 46-47، 26 / 17؛ ازهریه، فهرست، 1365 ق، 1 / 54، 2 / 1-2، 54؛ الهیات تهران، خطی، 1 / 97؛ تیموریه، فهرست، 1 / 154، 272، 4 / 3، 147؛ حاج خلیفه، كشف الظنون، استانبول، 1941 م، 1 / 204؛ دارالكتب المصریة، خطی، 6 / 81؛ سركیس، معجم المطبوعات، 1346 ق، 1 /  208، 403، 803؛ فندیك، ادوارد، اكتفاء القنوع، مصر، 1896 م، ص 447، 450-451؛ مشار، چاپی عربی، ص 6؛ همو، چاپی فارسی، ص 129؛ مشهد، 2، خطی، 2 / 571؛ منزوی، خطی، 1349 ش، 2 / 869 ؛ نیز:

GAL, S, II / 105, 441, 452, 545, 771, 781, 802, 923, 961.

سید علی آل داود