آهی ترشیزی

آهیِ تُرْشیزی، یا جُغَتایی، سلطانقلی بیک متخلص به آهی (د 927 ق / 1521 م)، شاعرِ غزلسرای سدۀ 10 ق / 16 م. وی از امیران الوس جُغَتا، و از نزدیکان و ندیمان غریب میرزا، فرزند سلطان حسین بایقرا به ‌شمار می‌رفته، و گفته‌اند که مردی «عاشق‌پیشه و خوش‌مشرب» بوده است. آهی در تبریز درگذشت (سام میرزا، 340؛ آذر، 1 / 47؛ گومپای، 37؛ هدایت، 4 / 1).
وی در آغاز «نرگسی» تخلص می‌کرده، و چون در هرات توطن داشته است نسبت «هروی» نیز به او داده‌اند. به گفتۀ نوایی، معانی و مضامین خوب را از اشعار دیگران برداشته در نظم خود وارد می‌کرد (صص، 65، 238). دیوان اشعار او در دست نیست، ولی قطعات، ابیات پراکنده و چند غزل و رباعی از او در تذکره‌ها نقل کرده‌اند. آهی در غزل‌سرایی شیوه‌ای ساده و بی‌تکلف دارد و مضامین اشعارش عاشقانه است. در بعضی از تذکره‌ها و تألیفات متأخر ذکر احوال او با ملا نرگسی (د 938 ق / 1532 م) (سام میرزا، 205) و آهی مشهدی خلط شده است.

مآخذ

آذر، لطف علی بیک، آتشکده، به کوشش حسن سادات ناصری، تهران، 1337-1342 ش؛ سام میرزا، تحفۀ سامی، به کوشش وحید دستگردی، تهران، 1314 ش؛ گوپاموی، محمد قدرت‌الله، نتایج الافکار، به کوشش اردشیر خاضع، بمبئی، 1336 ش؛ نوایی، امیر علیشیر، مجالس النفایس، به کوشش علی‌اصغر حکمت، تهران، 1363 ش؛ هدایت، رضا قلی‌خان، مجمع‌الفصحاء، به کوشش مظاهر مصفا، تهران، 1339 ش.

فتح‌الله مجتبایی