کسی نمی‌تواند اندیشه سیاسی- فقهی امام را تحریف کند / آیت‌الله محسن غرویان

1393/3/13 ۱۳:۳۸

امام خمینی(ره)، همچون چهره‌ای حوزوی که با تفسیری انقلابی از اسلام به سیاست پا گذاشت، نه‌تنها، موازین را در سیاست و فضای سیاسی کشورمان و حتی در سطح جهان اسلام تغییر داد بلکه حرکت ایشان در حوزه علمیه‌های شیعی نیز مصدر تحولات شگرفی در فقه سیاسی و نگرش فقها و طلاب در همه ابعاد شده است.

امام خمینی(ره)، همچون چهره‌ای حوزوی که با تفسیری انقلابی از اسلام به سیاست پا گذاشت، نه‌تنها، موازین را در سیاست و فضای سیاسی کشورمان و حتی در سطح جهان اسلام تغییر داد بلکه حرکت ایشان در حوزه علمیه‌های شیعی نیز مصدر تحولات شگرفی در فقه سیاسی و نگرش فقها و طلاب در همه ابعاد شده است.
حضور امام خمینی(ره) در حوزه علمیه و تاثیرات حرکت ایشان اتفاق تاریخی و بزرگ در زندگی بشریت گذاشته است. همان‌طور که مبعث پیامبر مکرم اسلام(ص)، یک تحول تمدن‌ساز را در شبه جزیره عربستان و زندگی بشری رقم زد، حضور امام(ره) و نگرش ایشان در حوزه علمیه شیعه، باعث حرکت و نهضت فکری و تمدن‌ساز جدیدی شد خصوصا در عرصه نگرش و فقه سیاسی.
قبل از امام(ره)، فقها و علمایی بزرگ و اثرگذار در حوزه‌های علمیه حضور داشتند که همواره محل توجه مردم و حتی حکومت‌های وقت بوده‌اند. اما حضور و تاثیر ایشان سیاسی نبود. امام خمینی(ره)، فقه و حوزه علمیه را با حضور و بروزشان در صحنه سیاسی و اجتماعی مملکت، احیا کردند و تحول بخشیدند. نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی برآمده از انقلاب اسلامی از آن را هم پر شد از روحی فقهی و اسلامی که امام خمینی(ره) و شاگردان مهم ایشان در حوزه، پدید آورده بودند. این تحول بدیعی بود و هرگز نمی‌توان به آسانی از کنارش گذشت.
نگرشی که امام(ره) در فقه و حوزه‌های علمیه پدید آوردند، چنان تأثیری به ذهنیت و سنت حوزوی ما خصوصا در حوزه برخورد و تفکر سیاسی بود که هرگز کسی نخواهد توانست این روحیه را از حوزه‌های ما بگیرد و این روند را برگرداند، هرچند در این سال‌ها تلاش‌هایی زیادی صورت می‌گیرد که نگاه امام(ره) و روحیه‌ای که دستاورد ایشان بوده است، به انحراف کشیده یا اندک‌اندک زدوده شود، اما تاکنون به واسطه عمق و اهمیت نگرش امام(ره)، موفقیت چندانی حاصل نکردند ولی متاسفانه باید اذعان داشت که پس از انقلاب اسلامی، آن چنان که توقع می‌رفت، نگرش امام(ره)، به فقه‌الحکومه و فقه سیاسی توجه لازم شده است. این کم‌توجهی‌ها می‌تواند زمینه را برای خدشه‌دار کردن اندیشه امام(ره) و مصادره آن به سود تفکراتی انحرافی فراهم کند. چرا درس‌های ولایت فقیه در حوزه‌های ما کم‌حجم و کم‌عمق هستند؟ فقه در زمینه سیاست داخلی و سیاست خارجی و دیپلماسی، هنوز فقیر است و در سطوح عالی حوزه و خارج حوزه چندان که باید تدریس و توجه نمی‌شوند.
پیشنهاد بنده همواره در تدریس‌ها، گفت‌وگو‌های مطبوعاتی، جلسات و سخنرانی‌های حوزوی و غیره این بوده که ما باید در نظام آموزشی و پژوهشی حوزه‌های علمیه از مواریث امام عزیز در فقه و کلام و اصول بهره جدی و عمیق ببریم نه در سطح تشریفات بی‌اهمیت. حتما لازم است که کتب و متون درسی حوزوی ما، از کتاب‌ها و متون سیاسی، فقهی، کلامی، اصولی ایشان برداشت شود. متاسفانه هنوز توجه و همت تحصیلی و تحقیقی جدی و نافذ در حوزه‌های ما برای آثار دوران‌ساز و اثرگذار امام(ره) صرف نشده است. تک‌تک مدرسان و علمای عزیز باید به این مهم همت گمارند.
بنده، به شخصه، کتاب‌های اصولی امام خمینی(ره) را در درس‌ خارج خود به عنوان متن درسی معرفی و تدریس می‌کنم. طلبه‌های جوان ما، متاسفانه، حرکت امام(ره) و این آثار را ندیده‌اند و از این طریق با تحولی که امام(ره) که پدید آورده و نگرش فقهی ایشان آشنا می‌شوند. برای پی گرفتن و تعمیق حرکت امام(ره) در حوزه علمیه و در فقه سیاسی امروز، باید طلاب امروزی با اندیشه مکتوب امام(ره) آشنا شوند. برای این مهم، هم همت خود طلاب لازم است و هم مدرسان و هم مدیریت حوزه‌های علمیه.
توقع جدی وجود دارد که متصدیان و مدیران حوزه‌های علمیه ما، در خصوص تدریس آثار امام خمینی(ره) و آشنایی با کتاب‌های ایشان و طبعا اثرات حرکات ایشان، توجه جدی و عمیق‌تری داشته باشند.

آرمان