گفتگو

بسیاری «اتوپیا» را حاصل تجربه‌ها، رویدادها، الگوها، داستان‌ها و خاطرات یک ملت تعریف می‌کنند؛ به تعبیری، آن را «رؤیای جمعی یک جامعه» می‌دانند که همچون بند یک تسبیح، نسل‌های مختلف را به هم پیوند می‌زند. در این فضا، این پرسش مطرح می شود که اتوپیا و رؤیای جمعی جامعه ما چیست؟ و در یک نگاه تاریخی- جامعه شناختی چه مسیری را از سر گذرانده است؟

10 سال است که به صورت متمرکز روی تهران و قصه‌های این شهر کار می‌کنم. حاصل این پژوهش پیوسته کتاب‌هایی شد که از آن جمله می‌توان به «گذر ایلچی» اشاره کرد که درباره قتل گریبایدوف است که از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شد و «قصه‌های مسعودیه» که تهران را در آینه یک عمارت دیده‌ام و این کتاب را هم نشر تاریخ ایران منتشر کرد. در کنار این، کارهای دیگری هم انجام داده‌ام و به طور کلی موضوع روایت، قصه و شهر، مورد علاقه‌ام است. معمولا کوشیده‌ام تا روایت‌های مستند یک مکان را بیرون بکشم. اما مساله این است که هر موضوعی را می‌توان به شیوه‌های مختلف بیان کرد. حتی می‌توان همان داده‌های خام را هم در حد اطلاع‌رسانی صرف مورد استفاده قرار داد. اما زاویه دیگر، استفاده از قالب‌های روایی، نریتیو یا دراماتیک است. موضوع‌های بسیاری هستند که ظرفیت بیان دراماتیک دارند. بسیاری از آدم‌ها و مکان‌ها آن قدر قصه دارند که آدم را در ظرفیت‌های دراماتیک‌شان غرق می‌کنند.

بیش از یك دهه است كه مصطفی ملكیان، بر طرح عقلانیت و معنویت تاكید می‌كند و در گفتارها و نوشتارهای كثیر و پرمخاطبش از آن سخن می‌گوید. ماحصل آنچه را كه این روشنفكر و نواندیش نام‌آشنای معاصر می‌گوید، می‌توان در اندیشه اصالت فرهنگ فردی تبیین كرد، یعنی این آموزه كلی كه برای نیل به رشد و توسعه و پیشرفت جامعه و فرد، بیش و پیش از ساختارهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، باید به درون انسان‌ها بازگشت و برای اصلاح باورها و احساسات و خواسته‌های آنها تلاش كرد. حالا او یك گام فراتر گذاشته و می‌خواهد به طور مشخص و ایجابی از چیستی و چگونگی این اصلاح سخن بگوید.

ابوالفضل خطیبی شاهنامه‌پژوه و محقق حوزه ادبیات در گفت‌گویی مفصل ، از روزگار پیشین و وضعیت تحقیق و پژوهش در حوزه ادبیات فارسی گفت و با مقایسه زمان حاضر به شرح فرازونشیب‌های این حوزه پرداخت.

«شهره است که در سال 642 هـ. ق جلال‌الدین محمد بلخی و شمس تبریزی برای نخستین‌بار با یکدیگر ملاقات می‌کنند. بر اساس شواهد موجود و بنابر نظـر «گلپینارلی» مولانا در این دیدار باید 38 ساله و شمس 62 ساله بوده باشد. اما نکته استثنایی و درخور توجه درباره این رویداد تاریخی آن است که علاوه بر آنکه روز و ماه و سال این واقعه به دقت بیان و ثبت شده، حتی درخصوص اینکه این دیدار در چه ساعتی از روز به‌وقوع پیوسته ‌است نیز سند موثق وجود دارد.

وقتی از امیرحسین آریان‌پور، عبدالله انوار و در آخر مهدی محقق، همسرش صحبت می‌کند لبخندی به پهنای صورتش نقش می‌بندد و از عهدی قدیمی که روزگاری میان این سه تن بوده می‌گوید:«عهد بسته بودند هیچگاه ازدواج نکنند، قول و قراری که تنها استاد انوار به آن پایبند ماند ولی هم مهدی و هم زنده یاد آریان‌پور به آن وفا نکردند، اتفاقاً هر دو هم سال 42 ازدواج کردند.

هفته گذشته، خبر درگذشت دکتر انور خامه‌ای در یکصد و دو سالگی، یکی از مهم ترین رویدادِهای آخرین روزهای آبان 1397 را رقم زد؛ گرچه دکتر خامه‌ای را عموماً با گروه 53 نفر و زندان دوران رضاشاه می‌شناسند، اما ایشان در مهم‌ترین رویدادهای بعد از شهریور 1320 نیز حضور داشتند، چنانکه مدتی عضو حزب توده بود که به انشعاب از این حزب در دی ماه 1326 انجامید؛ بعدها نیز به علاقه مندان نهضت ملی شدن نفت پیوست که حاصل آن انتشار مقالات متعدد در روزنامه حجار بود.

شاید اسم ایران مانند فرانسه متبادرکننده ادبیات و هنر اصیل نباشد اما بی‌شک شاعرانگی و شعر‌دوستی از خصیصه‌های ایرانی‌جماعت است و به این نام در جهان شهره‌ایم. شعر در تار و پود زندگی ما تابیده و دستی بر سر بسیاری از فضاهای بینابینی، ارتباطی و تعاملی ما کشیده است.

مجید کیانی، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز و پژوهشگر برجستۀ موسیقی ایرانی، سال‌ها در عرصۀ موسیقی فاخر ایرانی به فعالیت مشغول بوده است. بررسی و تحلیل متون کلاسیک در موسیقی ایرانی و نسبت آن‌ها با موسیقی کنونی، بخشی از خدمات ایشان به فرهنگ فارسی است. استاد مجید کیانی با بزرگواری و روی گشاده تلاش کرده‌اند در گفت‌وگوی زیر، برخی زوایای بعضاً مغفول‌ماندۀ موسیقی ایرانی را واگشایی کنند.

سایمون كریچلی، فیلسوف معاصر بریتانیایی در سال‌های اخیر در ایران بسیار مورد توجه قرار گرفته است هم از سوی علاقه‌مندان به رویكردهای چپ‌گرا و قاره‌ای در فلسفه و هم از سمت كسانی كه نگاهی غیرتخصصی و غیرحرفه‌ای به فلسفه دارند و به واسطه پرسش‌هایشان در حوزه‌های عمومی به سمت مطالعات فلسفی سوق یافته‌اند و در آثار كریچلی با فیلسوفی آشنا شده‌اند كه به پرسش‌های انضمامی و دغدغه‌های وجودی(نه الزاما به معنای اگزیستانسیال بلكه بیشتر به معنای روزمره) می‌پردازد و نگاهی تجربی به فلسفه دارد.