گفتگو

نسبتی که رهنمودهای هگلی می‌تواند با وضعیت کنونی علوم انسانی در ایران پیدا کند، مهم‌ترین مسئله‌ای است که در گفت‌وگوی دکتر میثم سفیدخوش و دکتر علی مرادخانی بدان پرداخته می‌شود. سفیدخوش معتقد است که تبار مفهوم «علوم انسانی» را می‌توان در دوران پیشامدرن و حتی در فلسفۀ ارسطو نیز بازجست، اما در مقابل، مرادخانی بر این باور است که علوم انسانی جدید تنها پس از شکل‌گیری دستگاه فلسفی هگل و تدوین طرح نظری تاریخ و جامعۀ انسانی از سوی اوست که معنا و هویت می‌یابد.

وقوع انقلاب اسلامی از جمله اتفاقاتی است که تأثیری جدی برپیکر ادبیات معاصرمان برجا گذاشته، همان‌طور که کامیار عابدی، محقق و منتقد ادبی هم تأکید دارد ردپای آن بر آفرینش های ادبی را نه تنها می‌توان از سوی نویسندگان و شاعرانی دانست که درک بی‌واسطه‌ای از دوران داشته‌اند بلکه حتی دیگر اهالی ادبیات هم خواه ناخواه تحت تأثیر شرایط، دست به تألیف داستان‌ها یا اشعاری با این مضمون زده‌اند.

متن پیش رو گفت‌و‌گویی است کوتاه با دکتر محسن بهشتی سرشت، عضو هیأت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، که به وجوهی از اندیشه‌های امام خمینی، از جمله جایگاه ایشان در میان رهبران سیاسی یکصد سال اخیر تاریخ ایران، شباهت‌ها و تفاوت‌های نهضت امام خمینی با جنبش مشروطه خواهی و مهم‌ترین میراث این نهضت در قیاس با گذشته نه چندان دور در یکی دو قرن اخیر می‌پردازد که در ادامه می‌خوانید.

اولین چیزی که بعد از شنیدن «موسیقی خیابانی» در ذهنم تصویر می‌شود، پیاده‌روهای سنگفرش شده‌ رشت است. نمی‌دانم چه زمانی بود که آوردنِ ساز و خواندن در سطح شهر در کشور ما رواج پیدا کرد ولی به‌نظر می‌رسد نباید وابسته به جریان‌های موسیقی خیابانی به شکل غربی باشد.

آدمی همواره در پی آن بوده تا به نوعی اندیشه خود را تعین بخشد و «هنر» یکی از این راه‌ها است. از این رو با مراجعه به آثار هنری جوامع مختلف می‌توان به باورها، ارزش‌ها و جهان‌بینی‌شان دست یافت. اما چرا در هر جامعه‌ای یک نوع خاص از هنر برجسته می‌شود؛ مثلاً در هند سینما، در ایتالیا مجسمه‌سازی، در فرانسه تئاتر و در چین هنر اپرا و... برای «بررسی نسبت هنر و اندیشه» به سراغ دکتر سید سلمان صفوی، دکترای فلسفه دین و فوق ‌دکترای فلسفه هنر از دانشگاه سواس لندن رفتیم.

نسبتی که رهنمودهای هگلی می‌تواند با وضعیت کنونی علوم انسانی در ایران پیدا کند، مهم‌ترین مسئله‌ای است که در گفت‌وگوی دکتر میثم سفیدخوش و دکتر علی مرادخانی بدان پرداخته می‌شود. سفیدخوش معتقد است که تبار مفهوم «علوم انسانی» را می‌توان در دوران پیشامدرن و حتی در فلسفۀ ارسطو نیز بازجست

بیش از چهار دهه زندگی‌اش صرف ترجمه شده است. حتی بواسطه آثار ارزشمندی که از ادبیات آلمانی به فارسی برگردانده، شش سال قبل طی مراسمی از سوی «انستیتو گوته» به‌عنوان برگزیده سال 2013 معرفی شده و به او مدال گوته اعطا شد، آلمانی‌ها از او به‌عنوان فردی یاد می‌کنند که نقشی جدی در برقراری ارتباط فرهنگی میان آلمانی‌ها و مخاطبان ایرانی ایفا کرده است.

جنگل‌های ارسباران در فهرست جهانی یونسکو قرار نگرفت و انتظار ایرانی‌ها برای ثبت یکی از پهنه‌های جنگلی کشور بعد از دو دهه به بار ننشست. کارشناسان ایرانی در حالی از اجلاس جهانی یونسکو در منامه بحرین دست خالی بازگشتند که تمام تلاش خود را برای ثبت جهانی آن کرده بودند. آنها هر موضوعی که می‌توانست در مقابل جهانی شدن ارسباران بایستد را حذف کردند.

غلامرضا ظریفیان از دانشجویان مبارز قبل از انقلاب است که به خاطر فعالیت‌های سیاسی در رژیم پهلوی از دانشگاه تهران اخراج شد. اما او پس از انقلاب فرهنگی به تحصیلات خود ادامه داده و در رشته تاریخ موفق به اخذ مدرک دکترا شد. وی مسئولیت‌هایی از جمله؛ معاون مالی - اداری دانشگاه امیرکبیر، مدیرکل دانشجویان داخل وزارت علوم، نماینده‌ رئیس جمهوری در کمیته‌ بررسی حادثه کوی دانشگاه، معاون پارلمانی وزارت علوم و معاون دانشجویی وزارت علوم در دولت دوم اصلاحات را برعهده داشته است.

آگوست کنت یکی از مهم‏ترین اندیشمندان قرن نوزدهم است. فیلسوفی که در سنت اثبات‏ گرایی می ‏اندیشید و با وضع تعبیر فیزیک اجتماعی و در ادامه جامعه ‏شناسی، نگاه پوزیتیویستی را به علوم انسانی و رفتار اجتماعی وارد کرد و علم جامعه ‏شناسی نوین را بنیان گذاشت.