گفتگو

این روزها شاید در سطح جهانی موضوعی فراگیرتر از فوتبال نباشد؛ ورزشی که پیر و جوان و زن و مرد را در سراسر زمین پای صفحه تلویزیون می‌نشاند و تا دیروقت مشغولشان می‌دارد. سالها پیش به همین مناسبت گفتگویی با استاد داوری اردکانی شد که در نخستین شماره «فلسفه فوتبال» ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت به چاپ رسید و مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت. گفتگوی حاضر باز با ایشان است درباره «فلسفه ورزش» و به نقل از همان ماهنامه.

زهرا شهرام بخت: هفت‌پیکر یکی از کتاب‌های خمسۀ نظامی است که در آن داستان‌هایی از زبان هفت شاهزاده خانم که متعلق به هفت کشور مختلف هستند، بیان می‌شود. هفت‌پیکر بجز این داستان‌ها از یک داستان اصلی برخوردار است که نظامی در آن هم به تاریخ اشاره کرده و هم به افسانه پرداخته است. اين داستان ابعاد گوناگون معنايي را باز مي تاباند مصاحبۀ حاضر به رویکرد عرفانی و رمزی این کتاب مي‌پردازد.

نظریه «بنیاد انتولوژیك شرق و غرب» عنوان دیدگاهی است كه محمدرضا ریخته‌گران، طرح و از آن دفاع می‌كند. نگاه او به دو مفهوم شرق و غرب، جغرافیایی نیست و آنها را به نحو تكوینی یا به تعبیر فلسفی، «انتولوژیك» (وجودشناختی) طرح می‌كند. ریخته‌گران اصرار دارد كه تفاوت شرق و غرب از دید او به هیچ عنوان ارزشگذارانه نیست، یعنی چنین نیست كه به لحاظ اخلاقی یا زیباشناختی یكی بر دیگری برتری دارد، بلكه این هر دو در كنار هم به كار سامان زندگی انسان در این عالم می‌آیند.

از طبقه تا عصبیت؛ تئوری‌های موجود درباره نیروی محرك تحول تاریخی متنوع است! اما حالا بیژن عبدالكریمی، نویسنده كتاب «هگل یا ماركس: نقدی بر جریان روشنفكری ایران» می‌گوید در دوره‌ای زندگی می‌كنیم كه باید رسانه‌های مجازی و شبكه‌های اجتماعی را عامل اصلی تحول بدانیم. او به صراحت از تكنولوژی‌های ارتباطی جدید با عنوان «نیروی تاریخی» یاد می‌كند و به باور او اثرات آنها به‌قدری زیاد است كه روشنفكری را به محاق برده است. درباره نسبت روشنفكران و فضای مجازی با او به گفت‌وگو نشستیم؛ روشنفكری‌ای كه به گفته او دیگر نه مرجعیت گذشته را دارد و نه عمق پیشین را.

صحبت درباره نیما یوشیج بسیار است و تا به امروز افراد بسیار زیادی مانند مهدی اخوان‌ثالث، شاپور جورکش، سیروس طاهباز، محمد حقوقی، سعید حمیدیان و امید طیب‌زاده درباره او کتاب نوشته‌اند اما به تازگی شروین وکیلی که پیش از این در پوشه «جامعه‌شناسی تاریخی شعر معاصر فارسی»‌ دست به انتشار سه کتاب زده بود، کتابی با نام «نیما یوشیج» را راهی بازار نشر کرده است. در این راستا گفت‌وگویی را با او انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

دانشگاه روح شهر است. اين جان كلام ديدگاه موسي اكرمي درباره نسبت شهر و دانشگاه است. اين استاد فلسفه دانشگاه علوم، تحقيقات و فناوري، معتقد است كه حال شهر ما خوب نيست، زيرا حال دانشگاه ما خوب نيست. ما با دانشگاه خوب تا نكرده‌ايم، گاهي آن را منقاد دولت ساخته‌ايم و زماني منطق بازار را بر آن حكمفرما كرده‌ايم. استقلال دانشگاه، به مثابه روحي آزاد كه بتواند عقلانيت شهر را سامان دهد، كمتر امكان‌پذير شده است.

با مدرن شدن جوامع بشری یکی از نکات مغفول مانده، اخلاق فردی و اجتماعی است که در جوامع مختلف با توجه به هنجارها و ارزش‌های آن جامعه شکل متفاوتی به خود گرفته است. جامعه ایرانی نیز در دو دهه گذشته در زمینه اخلاق فردی و اجتماعی با چالش‌های مهمی دست به گریبان شده و به‌نظر می‌رسد اخلاق فردی و اجتماعی نسبت به گذشته در حال افول است. نکته قابل تامل در این زمینه تغییر ساحت دین و همچنین تغییر ماهیت دغدغه‌های نسل جدید درباره دین و به تبع آن اخلاق اجتماعی است.

در بین آثار متعددی که داریوش شایگان به زبان‌های فارسی و فرانسوی نوشته است، احتمالا دو کتاب «آسیا در برابر غرب» و «افسون‌زدگی جدید» بیش از سایر آثارش موضع وی را در قبال تمدن جدید غرب نشان می‌دهند. اگرچه کتاب «انقلاب دینی» شایگان نیز جزو آثار مهم اوست اما در گفت‌وگو با سروش دباغ، این کتاب را فاکتور گرفتیم تا شایگان متقدم و متاخر را در آینه آن دو اثر اساسی‌اش تماشا کنیم. سروش دباغ در چند سال گذشته سلسله‌جلساتی در معرفی و نقد متفکران برجسته ایران برگزار کرده است و در این جلسات مفصلا به بررسی آثار و اندیشه‌های داریوش شایگان نیز پرداخته است.

همواره کلام را با ساز خود عجین کرده و حرف دلش را با خیل مخاطبان مشتاقش، با رقص انگشت ها بر سیم های تار در میان گذاشته است. حسین علیزاده هنرمند نام آشنای موسیقی ایران است. ردیف‌دان، آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده برجسته تاروسه تار.هنرمند مطرح درعرصه موسیقی‌سازی که ازهمان ابتدای کار و تا به امروز هدفش معرفی و حفظ تاریخ موسیقی ایران به دنیا بوده است بی‌آنکه به مانند خیلی از امروزی‌ها نگاه تجاری برهنر داشته باشد.

در روزگار ما پول ارزش ارزش‌ها شده است، نه وسیله‌ای برای رسیدن به هدف یا اهدافی مشخص، بل غایتی در خود و برای خود است. همه‌چیز را می‌توان با پول خرید، برای هر چیزی می‌توان قیمتی تعیین كرد و در یك كلام پول عیار سنجش همه‌چیز شده است، حتی انسان‌ها. در افواه بسیار شنیده‌ایم و خوانده‌ایم كه با كمال تاسف، هر كسی قیمتی دارد! دقیقا خلاف آن حكم مشهور عموم نظام‌های اخلاقی، به ویژه كانت كه هیچگاه انسان را وسیله قرار نده!