گفتگو

فرمانی که مظفرالدین شاه قاجار به اجبار در 14 مرداد 1285 شمسی امضا کرد، باعث شد تا این روز بدل به یکی از ماندگارترین روزها در تاریخ ایران شود. در این روز مبارزات آزادی‌خواهانه مردم ایران در قالب انقلاب مشروطه به ثمر نشست و فصلی نوین در تمدن ایران آغاز شد.

شاید نتوان چندان در این قول تشکیک کرد که «مشروطه مردم ایران را از رعیت به ملت تبدیل کرد.» اتفاقی تاریخی که شاید سرآغاز شکل‌گیری یک احساس و یا تقویت عاطفه‌ و باوری شد که ملی‌گرایی و شعور و درک ایرانی بودن از آن روزگار و تاریخ این مبارزه منشأ می‌گیرد. در واقع از همان زمان که ملت شکل گرفت، دولت نیز تعریف شد و به شاکله رسید

انقلاب مشروطه، مجموعه کوشش‌ها و رویدادهایی است که به امضاء کردن فرمان مشروطه، توسط مظفرالدین‌شاه قاجار در 14 مرداد 1285 انجامید و تا دوره محمدعلی‌شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت و منجر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب قانون اساسی کشور ایران شد.

«دوره مشروطه را یکی از مهمترین ادوار تجدد گرایی در جامعه ایران می‌توان دانست؛ دوره‌ای که جامعه سنتی ایران برای نخستین بار خواهان تغییرات اجتماعی شد. توجه به مسئله زن و پس از آن مطالبات زنان در این دوره را یکی از اصلی‌ترین مسائلی می‌توان دانست که به دلیل وجود ساختارهای سنتی و مردمدار در جامعه ایران ابتدا توسط مردان مدافع حقوق زنان و پس از آن توسط زنان، مورد طرح و تحلیل قرار گرفت.

١٤ مردادماه امسال ١١٢ سال از پیروزی انقلاب مشروطه می‌گذرد؛ روزی كه مسعود كوهستانی‌نژاد، پژوهشگر تاریخ آن را روز پیروزی وجه سیاسی انقلاب مشروطه می‌داند. او معتقد است انقلاب مشروطه یك انقلاب فرهنگی با زیربنایی اقتصادی و روبنایی سیاسی است اما آنچه اهمیت دارد اینكه آن انقلاب در واقع تحول فرهنگی گسترده‌ای بود كه در ١٤ مرداد ماه ١٢٨٥ به امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین‌شاه انجامید. نویسنده كتاب «مشروطیت ایران و رمان خارجی» همچنین تاكید می‌كند گفتمان آزادی‌گرا و انسان‌گرای مشروطه توسط گفتمان دولت‌گرا و قانون‌گرای مورخان بعد از انقلاب مشروطه نادیده گرفته شده است. با كوهستانی‌نژاد در مورد میراث مشروطه برای امروز ایران گفت‌وگو كرده‌ایم.

صفدر تقی‌زاده را از زمانی كه دبیر بخش داستان در ماهنامه دنیای سخن بود می‌شناسم. او را همواره در این سال‌ها فردی دیده‌ام خوش اخلاق، گشاده‌رو و علاقه‌مند به كمك و یاری دیگران و دوری از هرگونه غوغاسالاری؛ آنچنان كه در منش بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر امروز ودیروز شایع بوده است. شاید به همین دلیل بوده كه نقش مهم وی در تاریخ ادبیات معاصر ایران آنچنان كه باید و شاید شناخته شده نیست.

به کدام تاریخ می‌توان اعتماد کرد؟ تاریخ‌نگار چقدر در شکل‌گیری دیدگاه آیندگان نسبت به یک واقعه تاریخی نقش دارد؟ چقدر می‌توان به وجود نگاه بی‌طرفانه به تاریخ امید داشت؟منصوره اتحادیه، مورخ، نویسنده و ناشر ایرانی است در گفتگوی پیش‌رو پاسخ خود را به این سوال‌ها در مورد نگارش تاریخ می‌دهد. به اعتقاد او «تاریخ، تفسیرِ مورخ است» و بر همین اساس وقتی مورخ یک واقعه را تشریح می‌کند، باید همزمان آن را تحلیل هم بکند و دلایل وقوع آن اتفاق را ذکر کند.

بیش از یک قرن از انقلاب مشروطه ایران، یکی از اولین انقلاب‌های قرن بیستم و مهم‌ترین انقلاب اجتماعی خاورمیانه، می‌گذرد. اغراق نیست اگر وسعت و عمق این انقلاب را در کنار انقلاب‌های روسیه و چین در قرن بیستم دید. از اولین روزهای واقعه مشروطه تا همین امروز، تاریخ‌نگاری مشروطه شروع شده و همچنان ادامه دارد. تنوع تاریخ‌نگاری‌ها به این تصور دامن می‌زند که گویی با تاریخی چندوجهی روبروییم

درخت تنومند فلسفه اسلامی، ثمره نهالی است که توسط یعقوب کندی و پیش از وی توسط ایرانشهری غرس شد و فارابی و ابن سینا و شاگردان آنها، آن را آبیاری و تنومند کردند و در فلسفه اشراق و سپس حکمت متعالیه به اوج ثمردهی رسید. فلسفه اشراق، حد فاصل فلسفه مشاء و حکمت متعالیه است و می‌توان آن را اصلاح‌گر و زمینه‌ساز قلمداد کرد، اصلاح‌گر فلسفه مشاء و زمینه‌ساز حکمت متعالیه.

حکیم سهروردی، بنیانگذار نظام بدیعی در فلسفه اسلامی است که در آن جایگزین کردن نور به جای وجود، موجب جمع شدن دیدگاه افلاطون، میراث ایران باستان و قرآن شد. او شهود و استدلال عقلی را وحدت بخشید و شیوه بدیعی اتخاذ کرد.