مقاله

به مناسبت هفتاد و پنجمین سال تولد پروفسور بو اوتاس، از سوی جمعی از همکاران سابق وی که اکثراً از شاگردان او نیز بوده‌اند، مراسمی در محل دانشکدة زبان‌های ایرانی دانشگاه اوپسالا برگزار شد. در این مراسم، از چاپ و انتشار مقالات وی در قالب اثری با عنوان از زبان فارسی قدیم تا جدید خبر داده و در پایان نیز از آن رونمایی شد.

اگر مفهوم کودکی را یک برساخته اجتماعی بدانیم كه همچون آینهای است كه فرهنگ جوامع مختلف را بازنمایی میكند در مییابیم كه مفهوم كودكی زاییده دنیای مدرن است و در دنیای پیشامدرن محل التفات جدی نیست. در دوران پیشامدرن، كودك همچون بزرگسال نابالغ بهشمارمیآمد و كودكی در معنای كودكی محل توجه نبود. حتی اندیشمندی چون ارسطو(322-384 ق م)، كودك را بخشی از دارایی پدر به شمار میآورد كه دخل و تصرف در آن هم ممكن بود.گفتمان کودکی در بستر مدرنیته، معنای خود را پیدا می كند.

عمل یکی از وجوه مهم شخصیت انسان است و گاه انسان بودن او وابستگی کامل به نوع و میزان عملش دارد. بدون عمل بخش عظیمی از اندیشه‌ها و روحیات انسان برای همیشه پنهان می‌مانند و در واقع چه بسا عمل تنها راه برای ورود به دنیای درون انسانها باشد. اندیشه و باوری که در عمل تجلی نیابد، در واقع گویا اصلاً وجود ندارد. برای آگاهی یافتن بر اندیشه‌دیگران راهی جز مشاهده و بررسی گفتارها و کردارهای آنها وجود ندارد(مثنوی، ۱ر ۹ـ۱۱۳۷).

ریشه ی واژه ی شهر را به واژه ی فارسی باستان xšaça- "پادشاهی" می رسانند که برابر است با اوستایی xšaθa- و سنسکریت kṣatrá- از صورت هند و اروپایی *qþetro. واژه ی xšaça در فارسی باستان مشتق است از ریشه ی xšay- "شاهی کردن, سلطنت کردن" است (Kent, 1953; 181). این ریشه در ترکیباتی مانند xšaçapāvan "شهرب, ساتراپ" هم در فارسی باستان به کار رفته است (Ibid: 181) که بر اساس ریشه ی pa- "پاییدن" در این ترکیبف می توان آن را از تقسیم بندی مناصب حکومت تصور کرد.

دبا: به مناسبت سی امین سالگرد تاسیس و فعالیت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، از تعدادی از دانشمندان و محققان خواسته شد درباره این مرکز و آثار محققانه منتشره توسط آن اظهار نظر کنند. استاد دکتر احسان یارشاطر دانشمند نامور معاصر از نخستین کسانی بود که در این باره یادداشتی نوشتند و ارسال کردند.

رالز مسئله ‌این است که دریابیم راولز چگونه و کدامین اجزای تبیین نظریه‌ای در باب عدالت را برای برقراری «برداشتی سیاسی از عدالت» بر هم سوار کرده است و چگونه دست به ارزیابی ادعاهای مربوط به خیر که تا حد زیادی در زمینه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ی نظریه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای در باب عدالت مشاجره‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎آمیز بوده‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اند -اما این بار می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎باید به‌عنوان بخشی از خیر سیاسی لیبرالی غیرمشاجره‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎آمیز در نظر گرفته شود- سهم اصلی را در استدلال پایداری ایفا می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کند.

داعش زمانی که خشونت برای تحمیل کردن میل و اراده، فرهنگ، ایدئولوژی و هویت یک فرد بر دیگران، برای ایجاد هرج‌ومرج و نابسامانی و برای از بین بردن خط سیر عادی امور اعمال شود، می‌توانیم درباره‌ی تروریست‌ها حرف بزنیم. هنگامی که خشونت برای رسیدن به آزادی (از بردگی، از ظلم یک کشور بیگانه، از تحمیل فرهنگ، دین، هویت و ایدئولوژی بیگانه) اعمال شود، می‌توانیم درباره‌ی مبارزان آزادی سخن بگوییم؛ بر اساس این تعریف گروه داعش را می‌توان در گروه تروریست‌ها جای داد.

قطعه‌ای هم هست از «فرهنگ» ـ پسر وصال شیرازی ـ در همین دوران، حاکی از حسرت تجدد، و اینکه الگوی زندگی خوب را از اروپا باید گرفت. آرزوی رسیدن به تمدنی نظیر تمدن اروپا. قصیده‌ای طولانی است، فقط چند خطش را می‌آوریم:

در میان مقاله‌های کتاب «شهرزاد قصه‌گو» اثر دکتر محمد علی اسلامی ندوشن، مقاله‌ای با نام «محاکمه سه شاعر» بیشتر جلب توجه می‌کند. اگر چهار خط اول مقاله را بخوانید، خیلی بعید است بتوانید آن را رها کنید. نویسنده با آوردن نمونه‌هایی از شعر سنایی، عطار و حافظ، به طور خیالی این سه را در برابر حاکم شرع نشانده و با بیرون کشیدن شمه‌ای از مضامینی که در درون شعر فارسی نهفته است، پرسشهایی را درباره اندیشه‌هایشان و آنچه در سر می‌پرورانده‌اند طرح می‌کند.

كتاب حدیث خداوندی و بندگی قرار نیست شرحی دیگر در میان سایر شرح‌های لغت شناختی و بلاغی مالوف باشد. دهقانی قصد دارد تا در كتاب خویش مخاطب عام را گام به گام همراهی كرده و او را از افتادن به دام جاذبه‌های بلاغی صرف بازدارد. این تلاش همراه می‌شود با توصیفی مفصل از جهان‌بینی بیهقی، تاریخ‌نگاری وی، زمانه و روزگاری كه او در آن بالیده و گزارشی دقیق از محتوای كتاب.