مقاله

رجز یا میدان خوانی در جنگ‌های صدر اسلام امری معمول بود که ضمن آن جنگاوران هنگامی که پا به میدان می‌گذاشتند، هماوردی در حد و شأن خود می‌طلبیدند. این معرفی، نوعاً شعری بود که فردخودش سروده یا از شعر مناسبی بهره می‌گرفت و یکی از راه‌های پی بردن به شخصیت و ماهیت جبهه‌ای بود که در جنگ وارد شده است. دکتر محمد رضا بهشتی استادیار دانشگاه تهران و مدیر گروه فلسفه فرهنگستان هنرضمن سخنانی در جمع عزاداران حسینی(ع) با تأمل بر ابعاد معرفتی رجز‌های چهره‌های نامی عاشورا نکات قابل توجه و ارزشمندی از این گونه ادبی -حماسی به دست داده‌اند. ضمن بررسی رجز و کارکردهای رجز ظرایف آن را مورد دقت قرار گرفته است.

درحالی‌که اروپا غرق در بحران اقتصادی است و صدای شکاکان به اروپا، در سرتاسر این قاره به گوش می‌رسد، آینده پروژه اروپا متزلزل است. بحث در باب آینده اتحادیه اروپا در اقصانقاط جهان به دوگانه کاذب «ماندن در اروپا یا رفتن از آن» تقلیل یافته؛ یا وضع موجود نولیبرال را بپذیرید یا از آن بیرون روید. همان‌طور که شانتال موف در مصاحبه‌ای اشاره می‌کند، یکی‌گرفتن «اروپا» با رهیافت نولیبرال کنونی اتحادیه اروپا آن‌قدر گرایش مستحکمی است که امکان بحث درباره اروپا «تحت نام اروپا» منتفی است. منتقدان اروپا اغلب به‌ طور خودکار انگ شکاکیت به اروپا می‌خورند، گویی هیچ جایی برای چک‌و‌چانه‌زنی جدی درباره اهداف و روش‌های خود اتحادیه وجود ندارد.

حكومت اموی‌ها كه از معاویه شروع شد حكومتی به ظاهر دینی بود كه با جهل مذهبی مردم گره خورده بود، بنابراین اساس حكومت آنها نامشروع و غصبی بود. به این دلیل اسلامی كه آوردند اسلام واقعی نبود؛ قبیله‌ای از اشراف قریش بودند كه از ابتدا با اسلام مشكل داشتند، اسلام نیز با اشرافی‌گری درافتاده بود. امویان دیدند كه نمی‌توان در مقابل اسلام به صورت كفر و شرك ایستاد، فرصت‌طلبی كرده و به ظاهر اسلام آورده و در فرصت مناسبی كه پیدا كردند از راه كودتا، ترس، تهدید و تحریف دین جایگاه خلیفه مسلمین را به دست آوردند.

اگر می شد تراشه ای در گوش بهاء الدین خرمشاهی کار بگذارند تاهمه چیز را ضبط کند، بعد ضبط شده ها را سرند، و حرف های حسابی را سوا می کردند و تتمه را نگاه می داشتند، مجموعۀ عظیمی از مضمون های بدیع برای بررسی های فرهنگی در دورۀ معاصر به دست می آمد، مجموعه ای شامل این چیزها: قطار قطار شعر بند تنبانی؛ سلسله ای از حکایت های جفنگ و به قول بچه های امروزی «درِ پیتی»؛ چند خروار مقالۀ آبکی؛ یک کاروان شتر از خطابه ها و سخنرانی هایی که اولین محل تمرین یا نمایش دراماتیک آنها دفتر کار یا اتاق شخصی خرمشاهی بوده است

شعر آرمانی و دینی، شعری در جهت آرمان‌گرایی و تبلیغ و ترویج یک مذهب و مکتب است. بین شعر آرمانی و شعر دینی به اصطلاح استادان منطق صوری، رابطة عموم و خصوص حاکم است. یعنی هر شعر دینی و آیینی، شعر آرمانی است، ولی هر شعر آرمانی، شعر دینی و آیینی نیست. برای مثال، اگر شاعری کمونیست و توده‌ای، بنا به عقاید خود و در راستای اهداف و آرمان‌های خود شعری بگوید، آن شعر، آرمانی است، ولی دینی و آیینی نیست.

گویی سنت با مد‌‌رنیته تركیب شد‌‌و اتفاق خوشایند‌‌ی به بار آورد‌‌. د‌‌ر سال 1340 شمسی آن زمان كه پاپ آرت د‌‌ر غرب نفس های آخر خود‌‌را می‌كشید‌‌و هنر جنبشی تازه طلب می‌كرد‌‌آن هنگام ایران بود‌‌كه مكتبی نو د‌‌ر هنر‌های تجسمی به جهان عرضه كرد‌‌. مكتبی كه به سرعت به یكی از جنبش های مهم هنری د‌‌رجهان تبد‌‌یل شد‌‌و تاثیرات ‍ژرفی بر تاریخ هنر گذاشت. به ند‌‌رت می‌توان آثار هنری ملی را مخصوصا از نوع تجسمی د‌‌ر مكتبی خاص گنجاند‌‌. مكتب سقاخانه را می‌توان سرآمد‌‌شكل گیری مكتبی نو د‌‌ر ایران نامید‌‌البته مكتبی كه رنگ و بوی مد‌‌رن د‌‌ارد‌‌و سنت‌های

هر بار که در مطبوعات مصاحبه‌ای در باب ترجمه پیش می‌آید، خاصه ترجمه شعر، و احیاناً نظر بر این قرار می‌گیرد که شعر ترجمه‌ناپذیر است، در تأیید این نظر معمولاً حافظ را مثال می‌زنند. البته مصاحبه مطبوعاتی را نمی‌توان به ‌اندازه نظریه مستقل علمی جدی گرفت. هدف این چند سطر مختصر هم رفتن تا به حیطه نظریه‌پردازی نیست، بلکه بیشتر میدان‌دادن به یک بدبینی است. بدبینی‌ای که در پس تأکید بر ترجمه‌ناپذیری شعر حافظ گمان به یک احساس کمبود ملی می‌برد. کمبودی که شاید می‌خواهد بگوید ما ایرانی‌ها یا فارسی‌زبانان در دنیای هنر یک شخصیت انکارناپذیر جهانی داریم و او هم در چنان بلندایی ایستاده است که دست هیچ زبان و ملت دیگری به دامن کلامش نمی‌رسد.

به تکیه [دولت] رفتیم. مسیحی‌ها هم می‌توانند با لباس سیاه و کلاه ملی ایران در مراسم تعزیه حضور به‌هم رسانند، شرایطی که به جاآوردن آن هیچ مشکل نیست و این امر سعه صدر و آزاداندیشی ایرانی‌ها را می‌رساند. تکیه با چادر بزرگی که چهار طاق، آن را نگه می‌داشت، پوشانده شده بود و با چلچراغ‌ها و جارهایی که تقریباً در همه جا گذشته بودند، روشن می‌شد. این محوطه مدور پهناور با انواع پوششهای دیواری، پارچه‌های گرانبها و تاج گلهای زیبا به طرز بسیار باشکوه تزیین شده بود. محوطه داخل آن به قدری وسیع بود که زنانی را که پشت میله‌های سبز رنگ لژهای فوقانی جا داشتند، به زحمت می‌شد تشخیص داد. لژهای طبقه همکف مملو از افسران و کارمندان عالیرتبه‌ای که همه لباس قدیمی پوشیده بودند و یا شخصیت‌های روحانی با عمامه‌های سفید یا سبز بود. در یکی از لژها مجتهد تهران، سرتا پا با ردای سفید و کمی دورتر از آن، امام جمعه با اعوان و انصار خود نشسته بودند.

مؤلف [کتاب تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی] درباره اینکه چگونه فرهنگ وسیع و درخشان عصر ساسانی در زیر پرده ابهام و فراموشی پنهان مانده، تا آنجا که آن دوره را دوره گسستگی و بی‌خبری نامیده‌اند، به عوامل متعددی اشاره کرده و مهمترین و مؤثرترین آنها را عامل «تعریب» و «وِلا» شمرده است. در آنجا ضمن برشمردن انواع تعریب، که نوع «تعریب لغات» را خوب می‌شناسیم، تعریب اشخاص را که یک پدیده جاهلی بوده و در صحرا و در میان قبایل عرب کاربرد داشته، روشن می‌کند و از جمله می‌گوید: «یکی از این گونه‌ها، تعریب اشخاص است.

(در بخش های پیشین، تا آنجا گفته شد که برخی رفتارهای ساده در اجرای تعزیه، نشان دهنده ی مفاهیم ثانویه ی دیگری هستند و به عبارتی رفتارها و ابزار، در طول تاریخ به شکل نمادین و با تکیه بر ارزش گذاری های متفاوت، در تعزیه تعریف شده اند. م.) «شبیه» یا «شبیه گردانی» یا «تعزیه» (ص. 84 ـ 89) .... رفتارهای آئینی و نمادین را در تئاتر هندی «رِسلیلا» (Reslila) نیز می‌توانیم ببینیم؛ که مثلا در آن یک پارچه‌ی عریض سفید، تجسم رود جمنا (Djoumna) است. در تئاتر ایرانی، بر اساس نقشی که بازیگر دارد، وقتی کشته می‌شود پس از اجرای نقش خود در این صحنه، به راحتی از جای خود برخاسته و صحنه را ترک می‌کند.