مقاله

مکتب تبریز- بغداد و یا مکتب جلایری از مکاتب زمینه ساز برای ظهور مکتب بزرگ هرات است . مکتب نگارگری بغداد در دوران حکومت آل جلایر به مکتب نگارگری جلایری مشهور است. این مکتب که وامدار تمام رهاوردهای مکتب بغداد سده 6 و مکتب تبریز اول دوران ایلخانی است، مکتب تبریز- بغداد نیز نامیده می شود .

در دوران معاصر، توانایی علمی در حوزة فناوری و سلطة سیاسی غرب همواره برای جوامع دیگر مسئله بوده است؛ نوع تصوری که ایرانی ها از غرب دارند به سبب ویژگی استعماری آن اغلب با ساده انگاری وسطحی نگری همراه بوده است. در این زمینه، نگاه مناسب به غرب مستلزم شناخت دقیق، مبنایی، عمیق، و همه جانبة آن است. جلوه ها و تبلورهایی از غرب، در دوران تمدنی اش، در قالب اندیشه ها، دیدگاه ها و برجسته شدن متفکران غربی به همراه انتقال آثار آن ها در کشورهای غیر غربی ظهور پیدا کرده است. ایران هم یکی از این کشور هاست که در دوران معاصر در معرض این ظهور و بروزها بوده است.

در پژوهش های ادبی، بعضی موضوعات هستند که در مفهوم و معنای آنها وجود دارد، در ابتدای امر شاید به نظر پژوهشگر برسد که این موضوع در فلان حوزه ادبی، چندان جلوه ای نداشته و مطلب زیادی نمی توان در این باره در عرصه ادبیات به دست آورد اما رفته رفته با پژوهش و جست و جو در متون و آثار ادبی و کشف جنبه های بیشتری از موضوع مورد نظر و روشن شدن زوایای تاریک آن، معلوم می شود که آن موضوع چه حجم گسترده ای را در عرصه ادبیات شامل می شود و چه بسیار مورد استفاده قرار گرفته است

میشل فوکو ازجمله اندیشمندان بسیار تأثیرگذار معاصر در جهان بود. او نقدهایی جدی به اندیشمندان پیش از خود مطرح کرد و از بسیاری از آن ها نیز تأثیر پذیرفت. این مقاله در پی بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی اوست. در بررسی مبانی معرفتی به این پرسش ها پاسخ داده می شود که تعریف فوکو از حقیقت چه بود؟ برای دستیابی به حقیقت چه راهی را برگزید؟ آیا فوکو نسبی نگر بود؟ فوکو در چه ساحتی نسبی نگر بود و مبنای نسبی گرایی او چه بود؟

اتفاق رای اهل نظر در نقد و تحلیل حافظ شناسی استاد فقید دکتر غلامحسین زرین کوب آن است که وی در خلال پژوهش عمیق خویش، به ترسیم چهره یی از حافظ پرداخته که شباهت بسیاری به سیمای واقعی شاعر دارد و آرایش و پیرایش افسانه پردازان و حافظ پژوهان مغرض در آن راه نیافته است. تبحر زرین کوب در پژوهش زمینه های عرفان،تصوف،تاریخ و نقد ادبی یاری رسان وی گشته تا پرده های ابهام آمیز و چند گانگی های بحث انگیز را کنار زند و سیمای حقیقی این شاعر نامی را نمودار سازد.جسارت و شهامتی که در این مخاطره از زرین کوب دیده می شود، در کمتر کسی می توان سراغ گرفت. او در مقدمه «از کوچه رندان» هدف خویش را چنین بیان میکند.

در عرف کنونی، واژه و مفهوم «توسعه» و «انسان توسعه‌یافته» را بیشتر در توسعه اجتماعی و اقتصادی و گاهی هم فرهنگی به کار می‌گیرند. اما در فرهنگ و اندیشه وحیانی ادیان، بویژه در جهان‌بینی الهی قرآن، مفهوم «توسعه» بسی وسیع‌تر و گسترده‌تر از چیزی است که ممکن است اکنون از این لفظ و مفهوم تبادر شود. در جهان‌بینی الهی قرآن «انسان توسعه‌یافته» به انسانی گفته می‌شود که خود را به حقیقتی بدل کرده باشد که برتر از تمام عوالم وجود است. البته آدمیان در بهره‌گیری از فرصت‌ها و نیز متاع بی‌بدیل عمر در راستای توسعه دادن وجودی و تحصیل کمالات انسانی و زدودن زنگارها و انانیت‌ها، تفاوتی شگرف دارند.

آلبر کامو (۱۹۶۰-۱۹۱۳) از فیلسوفان اروپایی است که در قرن بیستم به بسط مبانی جدیدی برای فلسفه در دنیای نوین و مترقی اروپا همت گماشت. وی در آثار خویش به نوعی تحول فردی بشر جهت معنا بخشی به زندگی تأکید می ورزد. از رویکرد کامو دنیا با یکنواختی و به نوعی پوچی قرین است و انسان برای رهایی از این پوچی ناگزیر از جستجویی قهرمانانه می باشد. نقطه عزیمت و محور ثقل این جستجو و تحول شخصی از یکنواختی جهان و پوچی آن نشئت می گیرد.

«دانشنامه زبان و ادب فارسی» به راستی گنجینه‌ای است بسیار ارجمند و راهگشا، به‌ویژه در موضوعات ادبی و ایران‌شناسی که به دست جمعی از بهترین متخصصان زیر نظر استاد دانشمند، آقای دکتر اسماعیل سعادت تهیه و تنظیم شده است و فرهنگستان زبان و ادب فارسی به چاپ و نشرش همت گماشته است. آنچه در پی می‌آید، یکی از مطالب خواندنی و آموزنده این مجموعه شش‌جلدی است که به ضرورت عمده مآخذ درون‌متنی‌اش حذف شده است.

استاد دکتر ذبیح‌الله صفا [که] بیش از هفتاد سال از عمر ۸۸ ساله خود را به تحقیق و تألیف و ترجمه آثار ارجمندی در زمینه جنبه‌های گونه‌گون تمدن ایران بالاخص در تاریخ اندیشه و ادب ایران گذرانید، از نخستین کسانی بود که از دانشکده ادبیات تهران درجه دکتری گرفت و بلافاصله سمت دانشیاری و اندکی بعد استادی تاریخ ادبیات فارسی در آن دانشکده را یافت.

«حج» یعنی آهنگ، مقصد یعنی حرکت نیز هم. و همه چیز با کندن از خودت، از زندگی‌ات و از همه علقه‌هایت آغاز می‌شود، مگر نه که در شهرت ساکنی؟ سکونت، سکون، حج نفی سکون. چیزی که هدفش خودش است یعنی مرگ. حج: جاری شو! هجرت از خانه خویش به خانه خدا، «خانه مردم»! ای بر لبهای دیگران ترانه‌ساز، آهنگ نیستان خویش کن!