مقاله

براساس آگاهی های تاریخی، شاملوها از بزرگترین و پرجمعیت ترین طوایف قزلباش بودند که در تأسیس دولت صفویه نقش چشمگیری داشته و در روند حیات دولت صفوی نیز با تصدی مناصب و مقامات اداری، امور فرماندهی نظامی، اداره ایالات، عهده داری امر لَلَگی شاهزادگان صفوی و غیره به ایفای نقش پرداختند. با این وجود در برهه هایی قدرت این طایفه دچار ضعف شد که رقابت های ایلی و سیاست های پادشاهان صفویه بر این نوسان قدرت تأثیر داشته است.

نهاد وقف از جمله نهادهای تأثیرگذار در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در جامعه بوده است. به ویژه در دوره هایی که حکومت ها به طور رسمی خود را موظف به انجام دادن بسیاری از امور رفاهی نمی دانستند، این نهاد به طور چشمگیری خلاء های موجود را در جهت رفاه و آسایش افراد جامعه پر می کرد. به طوری که حتی پادشاهان و حکومتگران نیز اقدامات رفاهی خود را، نه به عنوان وظیفۀ یک حکومتگر، بلکه به عنوان واقفی خیّر، انجام می دادند.

شکل گیری نگارش تاریخ زیدیان ایران، در حاشیه آثار فقهی و کلامی و در قالب تک نگاریهایی پیرامون تبیین قیام امامان زیدی به ظهور رسید. این نوع تاریخ نگاری، شخصیت محور و با سیطره نگاه کلامی به گذشته و تلفیقی از مکتب عراق و حجاز بود. سپس در زمان یحیی بن حسین رسّی، گردش در تاریخ نگاری زیدیه یمن باعث شد شکل نگارش تاریخ زیدیان ایران به سیره نگاری متحوّل شود.

سلسله سلجوقی را می توان مهم ترین دولتی دانست که توسط ترکان تاسیس گردید. در طول زمام داری سلاطین اولیه این سلسله، تحول بزرگی در فرهنگ و تمدن اسلام به ویژه در ایران، به وجود آمد.

این مقاله به بررسی استفاده تملق در میان ایرانیان از منظر اجتماعی عملی می پردازد. اَشکال آن، در نامه های شخصی که توسط مردم عادی به رئیس جمهور احمدی نژاد نوشته شده است، مورد مطالعه قرار گرفته اند. هدف عمده تحقیق این است که آیا می توان هیچگونه تعمیمی در باب بهره گیری از تملق و عواملی که بر آن تاثیرگذارند، قائل شد؟ هدف دوم مورد مطالعه این است که چه ویژگی هایی از این اشکال برای مخاطب [خواننده نامه] به طور واضحی شناخته شده اند؟

مؤلفۀ شاخص و بنیادینِ اندیشۀ سیاسی و وجه تمایز آن از سایر شاخه های دانش بشری، دلالت های هنجاری است. اندیشۀ سیاسی از رهگذر توجه به فضایل مدنی به مثابه حلقۀ رابطِ دو ساحت نظر و عمل، در صدد سامان بخشیدن به جامعۀ بشری است. در این نوشتار ضمن واکاوی آثار مهم سنایی، عارف بزرگ ایرانی، ابعاد سیاسی اندیشۀ وی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

وقتی اثری فلسفی که توسط یک غربی نوشته شده است، تلاش می‌کند تا ارکان اصلی نظامی فلسفی را بیان کند که یک شیعۀ ایرانی در قرن هفدهم گردآوری کرده است، خوانندۀ احتمالی حق دارد بپرسد: مؤلف این کتاب به چه دلایلی سال‌های زیادی را وقف خواندن آثار این شخص کرده ‌است؛ یعنی کسی که همواره یک خارجی باقی خواهد ماند، کسی که هرگز با چهره‌اش رویاروی نخواهد شد و باورهایش به جهانی فکری تعلق دارد که عمرش در غرب، با ریاضی‌سازی فضای فیزیکی، به پایان رسیدن الهیات سیاسی و انقلاب‌های بزرگی که تصور انسان از عقل را از بیخ‌وبن دگرگون کرده‌اند، به سر آمده ‌است؟

مولانا جلال‏ الدین محمد بی‏گمان سرآمد عارفان ایران‌زمین است و آثار جاویدانش به‏ ویژه مثنوی معنوی گنجینۀ عظیم و بی ‏بدیل معارف الهی و دقایق عرفانی. به‌رغم این تمرکز و استغراق در الهیات و مباحث عرفانی، مولانا از توجه و پرداختن به دیگر موضوعات نیز غافل نمانده است؛ تا آنجا که کمتر مسئله‏ ای در زمینۀ مسائل و مباحث گوناگون انسانی مخصوصا در حیطۀ خودشناسی و کشف و دریافت ناشناخته ‏ها و ناپیداهای روح آدمی می ‏توان یافت که از نگاه ژرف‏کاو و تیزبین وی دور و مغفول مانده باشد.

مسئله کرامت انسان مبحثی از علم انسان‌شناسی است که انسان را هم از لحاظ تکوینی و هم از لحاظ تکاملی دارای شرافت معرفی می‌کند. این مقوله در نگاه دینی بر دو قسم ذاتی و اکتسابی است. کرامت ذاتی قوّه و استعداد نهفته در ذات انسانی است که با عمل خلاقانه خدا به انسان اعطا شده است. اما کرامت اکتسابی با سلوک علمی و عملی خاصّ حاصل می‌شود.

قربانی‌کردن، از آیین‌ها و مناسک بسیار کهنی است که خاستگاه‌ اولیه آن را باید در نظام‌های اسطوره‌ای و جادوگرانه جست‌وجو کرد. این آیین با وجود عمومیت و رواج در بیشتر اقوام و ملل، یکسان نبوده و دست‌خوش تحولات فراوان شده است.