مقاله

از روزگاری که بنابر اقوال مختلف، ابریشم در سرزمین چین به وجود آمد، تا اوایل قرن دهم هجری / شانزدهم میلادی که شاه اسماعیل اول حکومت صفوی را بنیان نهاد، ابریشم به صورت کالایی گرانبها از شرق به غرب و از رهی که به نام جادۀ ابریشم خوانده شده است، حمل می‌شد، و راههای کاروان رو شاهد عبور کاروانهایی بود که با هزاران مشقت از چین و دو سوی دریاچۀ اب نور به پامیر و از آن جا به یارغند، سمرقند، بخارا، طراز، توس و نیشابور، در دامنه های جنوبی البرز و سرانجام به اروپا می رفت و ابریشم یکی از اقلام این مال‌التجاره و البته گرانبهاترین آنها بود، به قیمتی گزاف در بازارهای بین‌المللی به فروش می رسید....

اگر مقصود از روح جاودان، ارتباط بین مردمان و تبادل جریانهای فکری، هنری، سنتها و آیینها و در واقع انتقال فرهنگ به وسیلۀ کالاست، باید گفت که اقوام ایرانی در این انتقال فرهنگی نقشی برجسته داشته اند، و اگر محدودۀ زمان و مکان را تنگتر کنیم، یعنی زمان را به هزارۀ اول میلادی و مکان را به مسیر شرقی و زمینی جادۀ ابریشم محدود کنیم، در آن صورت متوجه می شویم که اقوام ایرانی مقیم آسیای مرکزی: پارتی ها، بلخی ها، سغدی ها، ختنی ها و خوارزمی ها در این انتقال کمک شایانی کرده اند....

از آنجا که مانی (216تا274 / 276م) آیین خویش را محدود به یک زمان و مکان نمی شمرد، و بر این باور بود که دینش به همۀ زبانها و در سراسر جهان پراکنده خواهد شد از همان آغاز، با کوششی خستگی پذیر سفرهای دور و دراز خویش را آغاز کرد، و به تبلیغ آیین خویش پرداخت. او در سفرهایش به بین النهرین، ایران و هند توانست با موفقیت هایی رو به رو شود، تا بدان جا که پادشاه بودایی مذهب توران را به کیش خود در آورد.

ابن حوقل جغرافی دان بزرگ اسلامی در قرن چهارم هـ . ق سفر طولانی خود را در سرزمین های اسلامی آغاز کرد و نتیجه مشاهداتش را در کتاب «صورهالارض» به نگارش در آورد. بخش مهمی از این کتاب به سفر وی در ایران اختصاص یافته است.

«عرفان اسطوره ای»، نخستین و بنیادی ترین عرفانی است که تا اکنون انسان آن را ورزیده است. «عرفان اسطوره ای»، عرفانی است از آن انسان های کهن و اسطوره ای، که در سپیده دمان تاریخ، به گونه ای یکسر طبیعی و ناآگاهانه، آن را می آزموده اند و به کار می بسته اند.

در تفکر اساطیری، نام یک شخص با شخصیت و منش او، پیوندی ناگسستنی دارد، به سخنی دیگر نام، گویای شخصیت وجودی اوست. در شاهنامه، این پیوند و هماهنگی در نام رستم و منش و خویش کاری او پدیدار می شود. رستم از یک سو در چکاد بلند حماسه جای دارد و از سویی دیگر، در جایگاه درخشان اساطیری در کنار سام و گرشاسپ.

ادبیات تطبیقی چند جانبه است. یکی از رویکردهای آن، بررسی پردازش همانندی و ناهمانندی های شکلی و محتوایی شاعران و نویسندگانی است که در ادبیات کشور خود، آن هم با یک یا چند موضوع، جایگاه ویژه ای یافته اند. محتشم کاشانی در ادب فارسی و شریف رضی در ادب عربی با موضوع سوگ سرودۀ حسینی از این جمله اند.

شاهنامه و رامایانا از نوع حماسه های طبیعی و نخستینه محسوب می شوند. خاستگاه مشترک و همزیستی اقوام هند و ایرانی در ادوار مختلف تاریخی باعث شباهت هایی در خصوص جایگاه مادر در این دو منظومه شده است. مادران در این دو اثر پیوسته دلسوز، رازدار، مورد اعتماد و طرف مشورت فرزندان هستند و تعامل عاطفی مادر و پسر نسبت به مادر و دختر بیشتر است.

حجم بسیاری از مهم ترین آثار منثور قرون اولیۀ ادب فارسی را، آثار ترجمه شده از زبان عربی تشکیل داده اند و بدیهی است که این آثار، تأثیرات غیر قابل انکاری در ادب فارسی به جای گذاشته اند. بررسی این ترجمه ها که در میان آثار قابل انکاری در ادب فارسی به جای گذاشته اند.

ضرب المثل های کردی، به عنوان پل ارتباطی دو فرهنگ ایرانی- اسلامی، نقش ارزشمندی در زنده نگه داشتن ارزش های فرهنگی دارد. این زبان، در طول تاریخ و بویژه پس از ورود اسلام به ایران، با زبان عربی در ارتباط بوده و بسیاری از مؤلفه های فرهنگی را با فرهنگ و زبان عربی مبادله کرده است.