مقاله

هنر اسلامی به اصطلاح امروز يك هنر آبستره است يعنی هنری است كه در حقيقت در همه‌جای دنيا يك رنگ دارد و يك نقش دارد و بدين سبب است كه به راحتی قابل تميز و شناخت از هنرهای ديگر است، هنر اسلامی يك هنر «مجرد» و يك هنر انتزاعی است.

کتابی که امروز با نام «کتابشناسی موضوعی – تاریخی از نوشته‌ها و چاپکرده‌های ایرج افشار» در سه جلد و 3700 صفحه رونمایی می‌شود، کتابشناسی نوشته‌ها و مقالات ایرج افشار در فاصله میان سال‌های 1323 تا 1395 خورشیدی است. ساختار کلی کتاب عبارت است از پیشگفتاری در 242 صفحه که در آن روش کار گزارش داده شده و منابع تحقیق با دقت معرفی شده است. منابع پژوهش ما عبارت بوده است از کتاب‌ها و نشریات و روزنامه‌ها و سایت‌ها و صفحه‌های فیسبوک و کانال‌های تلگرام و وبلاگ ها.

یکی از مناقشه‌های همیشگی فضای اندیشگی در جامعه ما خصوصاً بعد از انقلاب اسلامی، بحث امکان یا امتناع تولید علوم دینی است. این دغدغه در قالب‌ طرح‌های مختلفی همچون اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، وحدت حوزه و دانشگاه، تحول علوم‌انسانی، الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت، انقلاب فرهنگی و... همواره محل تأمل بوده است.

فردیناند ویلهلم یاکوب یوستی۱ دانشمند شرق‌شناس آلمانی، ‌متخصص در مطالعات ایرانی، زبان‌شناسی تطبیقی و فرهنگ عامه در ۲ ژوئن ۱۸۳۷ در شهر ماربورگ واقع در ایالت هسن، در خانواده‌ای روحانی و اهل علم چشم به جهان گشود.

ایلخانان نام سلسله‌ای مغولی است که از سال ۶۵۴ تا ۷۵۰ قر ۱۲۵۶ تا ۱۳۳۵م در ایران حکومت ‌کردند و فرزندان چنگیزخان بودند. سال ۱۲۵۱م هولاکو با فتح ایران سلسله ایلخانیان را بنیان نهاد که پیامدهای مهمی چون زوال اسماعیلیان و انقراض خلافت عباسی در پی داشت. ایلخانان در ابتدا دین بودایی داشتند؛ اما به‌تدریج به اسلام گرویدند.

شاعر دیگر فرانسوی که در اشعارش از حافظ الهام پذیرفته، تریستان کلینگسور است که نام اصلی‌اش لئون لوکر (Leon Leclere) بود. او که از کارگاه نقاشی به شعر و شاعری روی آورده بود، مجموعه‌ای به نام شهرزاد (Scheherazade) سرود و در آن چهره‌ای رنگین و نگارین از حافظ رسم کرد؛ او حافظ را «استاد» خود و خود را «شاگرد بد» حافظ نامید؛ شاگردی که با جغرافیای آسیا آشنا نیست و گاه کشورهای گوناگون مانند چین، ژاپن، هند و ایران را به‌ جای یکدیگر می‌گیرد!

چرا مدعیات ناسیونالیستی نیازمند دفاعند؟ این مدعیات در بعضی حالات معقول به نظر می‎‎آیند؛ مثلاً وضعیت بد بعضی گروه‎‎های ملی بی‎‎دولت -تاریخ یهودیان و ارامنه، بدبیاری‎‎های تاریخی و معاصر کُردها- این ایده را به نظر معتبر می‎‎آورد که داشتن دولت برای این گروه‎‎ها می‎‎توانست مشکلات بسیار بد را حل کند. بااین‌وجود، دلایل خوبی در کارند که مدعیات ناسیونالیستی را باید دقیق‎‎تر بررسی کرد.

تفکر فلسفی در پایان قرن سوم هجری بتدریج در جهان اسلام رشد و گسترش یافت. در آغاز، مکتب فلسفی مشاء بوسیلة فارابی و ابن سینا نظامی استوار یافت و بمرحلة پختگی رسید، اما با فرازها و فرودها زمینة ظهور نظام فلسفی اشراق توسط شیخ اشراق در قرن ششم هجری فراهم آمد.

تلاش برای پی بردن به حقیقت نفس و نتایج حاصله از آن ها همواره مورد توجه فیلسوفان بوده و به عنوان یکی از دغدغه های تفکر فلسفی آن ها به شمار می رود. این مقاله در صدد پاسخ گویی به این سوال است که نفس چه نقشی و جایگاهی در نظام نوری شیخ اشراق دارد آن چه در این مقاله مشخص می شود این است که شیخ اشراق بر خلاف حکمای مشائی (اسلامی – یونانی) علم النفس را به مباحث الهیات نزدیک می سازد و از حوزۀ معرفت شناسانه به این مسئله نگاه می کند و سخن او در نیروهای نفس نیست بلکه ارائه طریق در چگونگی نجات نفس از زندان تن و رهایی انسان از ظلمات جهان مادی است.

شرایط جغرافیایی و استراتژی ایران به گونه ای است که علی الدوام در معرض هجوم مهاجمان و اقوام ماجراجو قرار می گرفته و به همین سبب ضرورت تاسیس نهادهای نظامی و نگهداری ارتش نیرومند را ایجاب کرده است. تمامی حکومتهایی که در خلال تاریخ طولانی این ملک تشکیل شده اند، بی تردید تکیه بر قدرت نظامی خود داشته اند و تا آنگاه که از وجود سپاهیانی نیرومند و کارآمد برخوردار بوده اند توان حفظ و ماندگاری را در برابر شدائد روزگار اعم از قوای متجاوز خارجی یا اغتشتشگران و رقیبان داخلی محفوظ مانده اند.