مقاله

کم تر از 10 روز فرصت داده بودند که مطلبی برای یادنامۀ عبدالرحیم جعفری بنوسیم. زمان کوتاهی بود و اجازه نمی داد تا به موضوعی تحقیقی دربارۀ کتاب و صنعت نشر بپردازم، حوزه ای که با کار و بار حرفه ای آن مرحوم تناسب و ارتباط مستقیم داشت. اما دلم هم رضا نمی داد که چیزی ننویسم، زیرا، به هر حال، به عنوان یکی از خریداران یا خوانندگان انتشارات امیر کبیر، نسبت به این مؤسسه و بنیان گذار آن، از خیلی پیشتر ها احساس دِین می کردم. نخستین باری که نام انتشارات امیر کبیر و، در کنار آن، انتشارات ابن سینا، به گوشم می خورد در مهرماه 1337 بود که برای ادامۀ تحصیل به تهران آمده بودم، یعنی ده سالی پس از تأسیس امیر کبیر.

عاشورای ١٤٣٨ هجری هم گذشت اما مرام و پیام حسین(ع) تا همیشه تبیین و تشریح‌شدنی است. به‌ویژه اینکه در همین روزهای عزاداری، باز هم سخنانی خلاف آنچه در متن واقعه عاشورا ساری و جاری بود، از برخی تریبون‌ها شنیده شد که جای تأمل جدی دارد. از این رو بیان برخی زوایای این حرکت عظیم، ضروری به نظر می‌رسد. وقتی معاویه درگذشت، حاکم مدینه از امام برای حکومت یزید بیعت خواست.

موضوع این مقاله دربارهء یکى از شیوه هاى بلاغى یا ساختارهایى است که در متون ادبى و هنرى به چشم مى خورد. در این شیوه، هماهنگى و توازن آوایى مرجود در میان کلمات، معنى تازه مى آفریند, بدین معنى که موسیقى ایجاد شده از رهگذر وحدت یا تضاد صامتها و مصوتهاى کلمات با مفهو م مورد نظر شاعر هماهنگى و مطابقت دارد. بنابراین در این ساختار هنرى، موسیقى کلمات موجب تقویت معنى مى گردد، معانى متضادو دور از هم را به یکدیگر نزدیک ساخته وحدت مى بخشد، گاهى با ایجاد ابزار بلاغى تازه معناى نو مى آفریند.

سید جمال الدین اسد آبادی، از آزادیخواهان بزرگ مشرق زمین است. او را به حق بنیادگزار نهضت های اسلامی در عصر فعلی دانسته اند. زادگاه وی و موطن نیاکان و پدران او به درستی دانسته نیست. برخی وی را افغانی و از سادات کنر به شمار پاورده و گفته اند که او در اسعد آباد کابل زاده شد و هم در آنجا بر آمد و سپس به دیگر کشور هارفت. دسته ای هم او را ایرانی و از مردم اسد آباد همدان می دانند.

نابر روایت علاء الدین عطا ملک جوینی (623- 681 ق.) ،منشی هلاگو خان و صاحب تاریخ جهانگشا، آن گاه که مغولان میمون دژ یا همایون دژ را در پایان ماه شوال 654 ق.به سقوط کشاندند، در شهرک رودبار که پیش از اسلام و بعد از اسلام تا پیش از اسماعیلیان ،مرکز ملوک دیلم بوده است، نه روز به جشن و سرور پرداختند. سپس قلعه مشهور الموت را که در شرق آبادی گازرخان واقع است، به محاصره در آوردند.

زرّین‌قبانامه منظومه‌ای ‌است حماسی که موضوع آن آمدن فرستاده‌ای از سوی سلیمان نبی(ع) به دربار کی‌خسرو برای خواندن ایرانیان به دین خدایی‌ است. سپس جنگ‌هایی میان پهلوانان ایران با زرّین‌قبا درمی‌گیرد و در دنباله‌ی داستان، حوادث بسیاری برای رستم و فرزندانش روی می‌دهد. شیوه‌ی بیان این منظومه‌ی بلند که از نظر شمار ابیات، سومین منظومه‌ی حماسی شناخته شده در زبان فارسی است، به صورت داستان در داستان است که همان شیوه‌ی رایج بیان روایت، در بسیاری از طومارهای نقّالی و داستان‌های عامیانه است.

ین پرسش برای همگان وجود دارد؛ چرا آن هنگام كه می‌خواهیم از امام حسین(ع) بدانیم بیشتر و بیشتر بر قیام و شهادت ایشان متمركز می‌شویم و از جنبه‌های حماسی زندگی حضرت كه فصل كوتاهی و پایانی حیات او را دربرمی‌گیرد می‌نویسیم. بالاخره این پرسش برجا است؛ حسین، پیش از قیام كیست و حیات او چگونه بود و چرا چنین سرنوشتی - البته تاریخ ساز- پیدا كرد؟

سهروردی یکی از درخشانترین چهره‌های اندیشه و فرهنگ ایرانی است و حق او به رغم اهمیت فراوانی که از این لحاظ دارد چنان که شایسته است ادا نشده است. در تاریخ فرهنگ ما سهروردی از جهتی قرین و قرینه فردوسی است. همان‌طور که فردوسی زنده کنندة زبان فارسی است و اگر فردوسی نبود هیچ معلوم نیست که وضع زبان فارسی امروز چگونه می‌بود و یا چنین زبانی وجود می‌داشت یا نه، چنان که در سرزمین مصر و آفریقای شمالی و شامات و فلسطین اتفاق افتاد. پیش از ورود اسلام و زبان عربی به این مناطق، مردم این سرزمین‌ها زبان‌های بومی خود را داشتند که امروز آثار اندکی از آنها باقی است.

در مجموعۀ مدیریت اسناد و مطبوعات استان قدس رضوی، 25 سند در مورد زیارت نامه وجود دارد که به چهار دسته زیارت نامه های نقره، زیارت نامه های طلا، زیارت نامه های چوبی و زیارت نامه های فیروزه تقسیم می شود. این زیارت نامه ها از دوره افشاریه و قاجاریه و پهلوی است که در مکان های مختلف حرم امام رضا (ع) نصب می شده است.

اکثر دینهای بزرگ دارای نظریاتی درباره آخر الزمان هستند و دو دین هندویی و بودایی نیز چنین آرایی وجود دارد. در هر دو دین، حرکت جهان در زمان در خط مستقیم نیست، بلکه دایره ای است و جریانی است که کلیات آن تکرار می شود.