مقاله

زبان دین از جمله مسائل مهم در حوزه دین‌پژوهی است. در این مقاله موضع علامه را در خصوص زبان دین بررسی می‌کنم. تفحص در مباحث معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه و رویکردهای علامه در تفسیر قرآن از جمله مباحث محکمات، متشابهات و تأویل از جمله منابع ما در این تحقیق است. برخی نویسندگان معتقدند که قرآن گرچه از زبان عرفی بهره می‌گیرد، اما این زبان برای فهم قرآن کافی نیست و از این‌رو بعضی زبان قرآن را زبان ترکیبی و بعضی دیگر نیز زبان عرفی خاص می‌نامند.

در سال‌های کوتاه شاعریِ بیژن الهی سروکارِ ما با چهره‌های متعددی از شاعر است: از شاعری بیش‌و‌کم حماسی بگیر تا شاعری که دل در گرو حکمت قدیم دارد، از شاعری که تلاش می‌کند تا دریچه‌های شعر خویش را به روی فرهنگ و زبان عامه بگشاید تا شاعری که به‌نوعی آرکائیسمِ ادبی گرایش دارد.

خواجه نصیر از آن دانشمندانی است که مکاتبات زیادی با فضلای هم‌عصر خویش داشته است. گاهی خود وی درباره موضوعات فلسفی و کلامی با اساتید وقت‌نامه ردّ و بدل می‌کرده و گاهی شاگردان او که به خواجه به عنوان مرجع مهمّ علمی و فلسفی عصر نگاه می‌نمودند، طی مکاتباتی معضلات و مسائل فلسفی خود را از او می‌پرسیده‌اند. سیدرکن‌الدین استرآبادی از جمله این شاگردان است.

ماری اسمیت جونز آخرین بازمانده بومیان آیاک در منطقه آلاسکا و تنها کسی بود که می توانست به زبان این گروه از سرخپوستان ساکن شمال غرب آمریکا سخن بگوید. وی در سال 2008 درگذشت، تا با مرگ وی یک زبان دیگر هم خاموش شد. با اینکه وی هفت فرزند داشت، اما هیچ کدام قادر به تکلم زبان مادری خود نبودند، چرا که در آلاسکا زبان آنها ممنوع اعلام شده بود و مردم بومی مجبور به یادگیری زبان انگلیسی بودند.

محمدعلی فروغی از مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی تاریخ معاصر است که با‌وجود باورهای عمیق تجددطلبانه و منش لیبرالیش، به سبب روحیه محافظه کاری و رویه عملگرایانه، 40سال از مجموع 67 سال عمر خود را در بالاترین مناصب سیاسی از وکالت و ریاست مجلس گرفته تا وزارت و نخست‌وزیری سپری کرد. وی نقشی محوری در انقراض حکومت قاجارها و روی کار آوردن رضاخان ایفا کرد؛ اما باوجود همه خدماتش به دستگاه حکومت پهلوی، به بهانه‌ای مورد غضب و بی‌مهری رضاشاه قرار گرفت و به مدت 7سال خانه نشین شد.

زمانی که شخصیتی با پیشینه و تاریخچه‌ای تأثیرگذار، درمی‌گذرد، «مرگ» به مثابه مُهری نهایی بر زندگی، همه را به احترام برای او وامی‌دارد. ما را نیز باید وا دارد که در داوری‌های خود نسبت به او، با شتاب عمل نکنیم

توضیح این نکته ضروری است که مولانا محتشم باید در اینجا نیز مشبه ‌به را به گونه‌ای انتخاب کند که همانند «نخل» در بند چهارم، از لحاظ صفات و مشخصات و ویژگی‌ها شایستگی اشتراک در شباهت با امام را داشته باشد و این موجود نمی‌تواند موجودی عادی و ناشایسته باشد. بنابراین شباهت امام و ماهی در این بیت تنها به خاطر فلس‌هایش با زخمهای تن امام نیست؛ همچنین تنها به خاطر افتادن در دریای خون نیست.

در میانه دهه ۱۳۶۰ وارد دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی علامه طباطبایی شدم. آن زمان ساختمان پنج‌طبقه بدقواره‌ای بالای سعادت‌آباد بود؛ اما در درونش جوش و خروشی برپا بود و جوانانی از قشرهای مختلف فرهنگی و اجتماعی، در آن سرای سیمانی گرد آمده بودند تا با ادب و ارزش‌های فرهنگی و زیبایی‌های زبانی آشنا شوند. من هم جوانی شهرستانی بودم که با تجربه‌هایی متفاوت از جنگ و حوزه علمیه وارد دانشگاه شده بودم.

اسطوره های ایرانی بر سبک حماسه سرایی فردوسی تأثیر بسیار داشته اند. ایران در اسطوره های ایرانی مرکز جهان اهوراداده است و از همین روی کیومرت، مشی و مشیانه و جفت اول فرزندان آنها در این سرزمین ساکن شدند. در سراسر شاهنامه نیز اهمیت و سپندی ایران مشخص است و انیرانیان نباید به این سرزمین دست یابند.

تصویری که در درازای تاریخ از دیگر ملتها و چهره ی فرهنگی/هویتی آنها در داستانها و روایات ملی ایرانیان شکل گرفته، بسیار مهم و دیرپا می تواند باشد. هند و ایران همواره از تمدنهای کهن و بزرگ جهان بوده که وارونه ی بسیاری از تمدنهای بزرگ، هنوز از میدان جهانی به در نشده و داد و ستد در میانشان وجود دارد.