مقاله

قانون گذاری از مفاهیم و موضوعات مورد بحث میان جریان های سیاسی و مذهبی مختلف در دوران مشروطه بوده است که متناسب با تعریفی که هر یک از جریان ها از قانون گذاری و حیطه آن در اسلام ارائه داده اند مواضع مختلفی در برابر نهضت مشروطیت که یکی از اصول اصلی آن قانون و قانون گذاری است اتخاذ کرده اند.

با پیروزی جنبش مشروطه خواهی، دوران جدیدی در حوزة اندیشه سیاسی در ایران آغاز گردید. این حادثة تاریخی، تنها وقوع تحول در صحنة مناسبات سیاسی و اجتماعی نبود، بلکه از همان آغاز دارای عناصر مفهومی نوآیینی بود که به ضرورت واکنش دو گروه از علما و فقهای دینی را در موافقت یا مخالفت با آن برانگیخت.

تصویری که برای اولین بار از ناصرخسرو در ذهن خوانندۀ اشعار او نقش می بندد، بسیار عبوس و زاهدانه است، چنان که گویی وی تنها یک هدف را دنبال می کند و آن بیان مسایل دینی، اخلاقی و فلسفی با زبان خاص خود است، ولی در پشت این چهره، تصویر دیگری از وی وجود دارد، تصویر کسی که با وجود زبان به ظاهر خشک و خشن، از لطیفۀ «طنز» نیز بهره برده است.

اسماعیلیان همواره زندگی پنهانی داشته اند(دوران ستر). آنها به دلایل گوناگونی و از جمله پراکندگی و گستردگی در دوره های مختلف دارای اصطلاحات فراوان و گاه متفاوت با دیگر جای ها و با همگی شان خود بوده اند.

نویسنده در مقاله حاضر تلاش می کند ضمن استخراج نکاتی که ناصرخسرو در آثار، و به ویژه اشعار، درباره قرآن بیان داشته، آنها را دسته بندی، تحلیل و تبیین نماید و با معرفی دیدگاه های مختلف ناصر درباره قرآن و تنزیل و تأویل آن، شئون قرآنی شعر و اندیشه ناصر را به اجمال بیان نماید.

پیش از هر چیز باید دانست ناصرخسرو اسماعیلى مذهب است و به نشر عقاید اسماعیلى در آثارش توجه خاص دارد. وى قریب سى سال در پایتخت خلفاى فاطمى بوده و به مقام حجتى رسیده و از جانب المستنصرباللّه (امام فاطمى آن زمان) مأمور دعوت مردم خراسان به مذهب اسماعیلیان شده است. نگارنده در این نوشتار مى کوشد به پاره اى از اندیشه هاى اسماعیلیه که شاعر از آن متأثر بوده, اشاره نماید.

مکتب اعتزال از فرقه های کلامی عقل گرایی است که دیدگاه های متکلمانش به آرای شیعه و از جمله اسماعیله بسیار نزدیک است. از سوی دیگر آثار حکیم ناصرخسرو، متکلم برجسته اسماعیلی، عرصه بیان اندیشه های اسماعیلی است که از رهگذر مقایسه آثار او و معتزله می توان به شباهت ها و اختلاف های این دو نحله فکری دست یافت.

جمع کوچک دوستان شهر کتاب در برگزاری نشست‌ها و درس‌گفتار‌های فرهنگی و آموزشی کاری بزرگ و هنرمندانه کرده‌اند که به راستی در دل‌های فرهیختگان و فرهنگ دوستان ایران جا کرده است. امروز جمعی از اساتید و اهالی فرهنگ و ادب ما گردهم می‌آیند تا تاثیر و کارایی این هزار نشست مستمر و مداوم از این دست را در یازده سال اخیر بزرگ بدارند. هزار نکته در این کار هست تا دانی! شهر کتاب، با این دستاورد، امروز می‌تواند دلبری کند و خریدار دارد!

(شرح دیدارابوالقاسم کسمائی ومحمدعلی شاه مخلوع دراٌدسا به روایت خاطرات ابوالقاسم کسمائی ، به یاد بود 14 مرداد ، روزانقلاب مشروطیت ایران )

به نظر می‎‎رسد برای فهم بهتر بنیادی‎‎ترین مفهوم فلسفۀ معاصر، یعنی «سوژه»، نیاز به دسته‎‎بندی و تبیین اولویت منابعی است که مراجعه به آن‎‎ها از پراکندگی ذهن خواننده ممانعت به عمل آورد.