گفتگو

هادی حسینی‌نژاد: پنجشنبه یکم اسفندماه، مقارن بود با سالروز شاعری برجسته به نام مهدی اخوان ثالث؛ م.امید. به همین بهانه گفت وگویی در روزنامه آرمان ترتیب داده شده با محمد بقایی ماکان؛ نویسنده، مترجم و پژوهشگر نام‌آشنا؛ به این امید که به وجوه مغفول باقی مانده در آثار آن شاعر فقید پرداخت‌های قابل تاملی میسر شود. بی‌مقدمه شما را دعوت می‌کنم به خواندن این گفت‌وگو.

مریم قربانی‌فر: لطف‌الله آجدانی پژوهشگر تاریخ است و حوزه تحقیقات و تالیفات او، تاریخ معاصر ایران، به‌ویژه انقلاب مشروطه، سنت و تجدد و تاریخ تحولات اندیشه‌های سیاسی در ایران است. او فارغ‌التحصیل رشته تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی است و در دانشگاه‌های مازندران تدریس می‌کند. آجدانی درباره کودتای سوم اسفند 1299 و برآمدن رضاخان معتقد است شاید نتوان تاثیر انگلیسی‌ها را نادیده گرفت اما تنها نمی‌توان عامل بیگانه را در این واقعه موثر دانست. سوم اسفند سالگرد کودتایی است که در نهایت منجر به سقوط سلسله قاجار و برآمدن پهلوی‌ها شد. سالگرد این حادثه بهانه‌ای بود برای اینکه نظرات این پژوهشگر تاریخ را بشنویم.

«عاشیق» نیست، نه در موسیقی‌ای که اجرا می‌کند و نه در شکل نوازندگی‌. اما همچون «عاشیق»ها پر است از قصه و داستان. مخصوصا وقتی در خاطراتش می‌گردد. مثل همان‌ها داستان‌ می‌گوید. دست‌هایش را بالا می‌برد، صدایش را پایین می‌آورد، چشمانش را درشت می‌کند و گاهی هم شنونده‌اش را به خنده می‌اندازد. اما این «رامیز قلی‌اف» خارج از صحنه است.

«چگونه است ما زمانی که از فردوسی و مولوی و حافظ و سعدی، به‌حق به‌مثابه قله‌های فکری اندیشه پارسی یاد می‌کنیم بحث فولکلور را پیش نمی‌کشیم؛ اما حاضر نیستیم بپذیریم که هریک از فرهنگ‌های قومی نیز دارای بزرگان و اندیشمندانی بوده‌اند که قله‌های فکری برای بشریت به شمار می‌آیند. به همین دلیل است که من این رویکرد را درست نمی‌دانم.»

دکتر ناصر فکوهی، جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی چگونگی شکل گیری یک گفت وگوی صحیح و دیالوگ را مورد بررسی قرار داد. او هدف از ایجاد یک گفتگو را صرفا رسیدن به مفاهمه ندانسته و معتقد است: پذیرش کلام مخالف بسیار سخت است ولی با وجود صبر، تحمل و وجود پیشینه دموکرات این فرهنگ در یک جامعه پدیدار می شود.

راميز قلي‌اف چهره شناخته‌شده‌ و محبوبي در ميان موسيقي دوستان در ايران است. بنابراين فرداي آن شبي كه نخستين اجراي اين نوازنده برجسته تار اهل جمهوري آذربايجان را در تالار ايوان شمس ديديم در تكاپوي گفت‌وگويي متفاوت با او برآمديم. گفت‌وگوي متفاوت الزامات خودش را دارد؛ پس بايد يك شبه در مورد موسيقي‌اي كه تاريخچه‌يي به قدمت يك قوم دارد و سرزميني كه به لحاظ تاريخي و سياسي دستخوش فراز و فرودهاي فراوان شده بود، اطلاعات‌مان را تكميل مي‌كرديم. صبح روز دوشنبه در هتل بزرگ تهران، به همراه جمال رحمتي در نقش مترجم، با يك بغل اطلاعات در مقابل مردي نشستيم كه نواي موسيقايي سازش روي بسياري تاثير گذاشته است.

محمد فاضلي، جامعه‌شناس و معاون پژوهشي مركز تحقيقات استراتژيك رياست‌جمهوري با تحليل روند دموكراسي در چند دهه اخير در ايران معتقد است: دموكراسي انتخاباتي در ايران تا حدود زيادي نهادينه شده است اما دموكراسي جوهري شرايطي بسيار فراتر از برگزاري مرتب انتخابات دارد كه ما با آن فاصله داريم. او همچنين به وضعيت دموكراسي در كشورهاي اسلامي و قرائت‌هاي مختلف اسلام از دموكراسي پرداخت و تاكيد دارد: اسلام ديني ضددموكراسي نيست و جوهره دموكراتيك را مي‌توان در قرائت‌هايي از اسلام پيدا كرد اما تعارض اسلام و دموكراسي در برخي كشورها بيشتر جامعه‌شناختي و نه ناظر بر محتواي متن ديني است. متن گفت‌وگوي شفقنا با دكتر فاضلي به شرح زير است.

آيت‌الله دكتر احمد ايرواني كه علاوه بر درجه دكترا در فلسفه غرب، سال‌ها تحصيل حوزوي داشته و دروس عالي را (تا درجه اجتهاد) نزد فقهاي مشهوري همچون آيات عظام منتظري، لنكراني و صانعي گذرانده است، اواخر دهه هفتاد به امريكا آمد. او به عنوان استاد و مدرس در دانشگاه كاتوليك امريكا در شرق امريكا (واشنگتن‌دي‌سي) و هر تابستان نيز در غرب امريكا (در دانشگاه ايالتي كاليفرنيا، ديويس) به تدريس حقوق اسلامي، اسلام‌شناسي و تاريخ ايران مدرن اشتغال دارد.

يت‌ا... سيدمحمد موسوي بجنوردي از ياران حضرت امام(ره) است كه در هيچ وهله‌اي سكوت اختيار نكرده و هر زمان نياز بود به ابراز عقيده پرداخته است. ايشان در طي سال‌هاي دولت قبل فعال‌تر از گذشته بود چرا كه شايد تصور مي‌كرد انديشه‌هاي بنيانگذار انقلاب اسلامي در آن سال‌ها مغفول مانده است و وظيفه او و ياران ديگر امام است كه با يادآوري آرمان‌هاي انقلاب اسلامي نگذارند خلأیی ميان اين انديشه‌ها با افكار عمومي پديد‌ آيد. آيت‌ا... بجنوردي در گفت‌وگويي كه با آرمان داشت،گلايه‌هايي از افرادي داشت كه مواضع خود را به نام امام(ره) در جامعه ترويج مي‌دهند و آن را جنايت مي‌داند.

استاد موسسه ملی زبان ها و تمدن شرقی فرانسه می گوید: شعر فارسی برای مردم فرانسه حالتی رویایی داشته و از آن برداشتی رمانتیک دارند. کتاب منطق الطیرعطار نیشابوری به تازگی به وسیله لیلی انور با نام نغمه پرندگان همراه با نگاره هایی با انتخاب و راهنمایی مایکل باری از سوی انتشارات دِیان دو سِلیه به زبان فرانسوی ترجمه شده است.