گفتگو

علی بلوک‌باشی از پیشینه‌ی مردم‌شناسی در ایران، چشم‌انداز این رشته‌ی علمی، وضعیت نسل جوان مردم‌شناسان، تأثیر فراز و فرودهای سیاسی بر دانش مردم‌شناسی، لزوم برقراری صلح پایدار میان مردم‌شناسان و توافق بر سر اصطلاح «مردم‌شناسی» و «انسان‌شناسی» سخن گفت.

سیدعلیرضا بهشتی، پلورالیسم را یک واقعیت ارزشمند می داند که نادیده گرفتن آن منجر به زندگی چندچهره می شود. استاد سابق دانشگاه تربیت مدرس بر این اعتقاد است که دولت ها نه می توانند و نه باید نسبت به فرهنگ و ارزش ها بی تفاوت باشند اما نباید به الگوی خاص زیستی رانت ویژه ای بدهند، زیرا هم خلاف عدالت و هم خلاف دین است. می گوید دولت باید فرهنگ را حمایت کند و نه تصدی گری.

مهدی مظفری ساوجی: برای ورود به بحث از نیما شروع می‌کنیم. چه تصویر یا تصوری از نیما و نوآوری‌های او در ذهن دارید؟ ببینید پیش از نیما نیز تجربه‌هایی در راستای تحول ساختمان شعر صورت گرفت. ولی همانطور که می‌دانیم، دغدغه ابتدایی نیما تحول در فرم و ساختمان بیرونی شعر نبود. بلکه این تحول نیز دقیقا مانند سایر رفتارهای متعارف جهان مدرن از درون اتفاق افتاد. یعنی بهتر است این را بپرسیم که چرا پیش از نیما، توسط چند نفر دیگر تحولاتی نسبت به وضعیت حاکمِ شعر سنتی شکل گرفت، اما نیما پدر شعر نو نامیده شد. البته پاسخ به این بحث بسیار مفصل است؛ یعنی ابتدا باید زمینه‌های تاریخی را فراهم کنیم و بعد روند تحولات را در آن زمینه‌ها تحلیل کنیم که خودش می‌شود کتاب یا کتاب‌هایی. اما من یک مثال ساده دارم که شاید کمی سایه‌های ایجاد شده توسطِ آن پرسش را کنار بزند

پرواز شماره 732 هواپیمایی ایران‌ایر از پاریس به مقصد تهران، این بار یک مسافر ویژه داشت، ایمانوئل والرشتاین جامعه‌شناس معاصر و یکی از نظریه‌پردازان بزرگ قرن21. مسافری که سال‌ها در انتظار دیدار از ایران بود و حالا به دعوت انجمن جامعه‌شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، برای نخستین‌بار پا به خاک کشوری گذاشته بود که آن را کشوری مهم با «یک تمدن فرهنگی طولانی و شناخته‌شده برای جهان» می‌دانست. والرشتاین را در جهان، بیشتر به‌واسطه «نظریه نظام جهانی»‌اش می‌شناسند و کوششی که وی در این قالب، برای درک سرمایه‌داری مدرن صورت بخشیده است.

ناصر فکوهی، استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران، با بیان این که مشکلات ترجمه در حوزه جامعه‌شناسی ناشی از نگاه تجاری به این حوزه است، گفت: هر هفته در ایران، بیش از صدها عنوان کتاب در زمینه علوم اجتماعی منتشر می‌شود اما این مغزهای متفکر که این کتاب‌ها را ترجمه کرده‌اند،

امانوئل والرشتاین یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان حال حاضر چپگرا در عرصه جهانی است و به سنتی فکری‌ای تعلق دارد که تحلیل سیستمی- جهانی نامیده می‌شود. تحلیل سیستمی تاریخی- جهانی رویکردی چندرشته‌ای است که می‌کوشد هم‌نهادی از مطالعات علوم مختلف برای درک سازوکار زایش و پویش و زوال سیستم‌های تاریخی جهانی به‌دست دهد.

بنیانگذار مکتب رفتارشناسی با بیان اینکه ایرانیان آداب تفریح را فراموش کرده اند، تصریح می کند، نبود اوقات فراغت و ندادن اختصاص وقت مناسب به تفریح و شاد زیستن، پیامدهای جبران ناپذیری برجای می گذارد. نام پروفسور «حسین باهر» به خاطر نظریات متفاوت و بدیع، به یک «برند» و مرجع در بحث رفتارشناسی و جامعه شناسی تبدیل شده و آثار تالیفی فراوان وی در چنین مباحثی گواهی بر این امر است.

پروژه ی تاریخ و فرهنگ کرد از اولین دانشنامه های تخصصی است که با رویکردی تاریخی – فرهنگی به قوم کرد اختصاص یافته است. این دانشنامه ی 6 جلدی زیر نظر دکتر اسماعیل شمس مدیر بخش کردپژوهی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی در حال تدوین است.

از خيابان نسبتا شلوغ گذشتم به سمت دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي (سابق)، دانشكده‌يي كه سال‌ها پيش از اين دانشجوي دوره ليسانس آن بودم. از راهروي پرپيچ و خمي هم عبور كرده تا به اتاق بسيار كوچك وجمع جوري رسيدم با كتابخانه‌يي پر از كتاب و البته استاد ارتباطات - دكتر هادي خانيكي - كه يك روز سردبير من بود و اينك در مقام استادي همان صلابت، دانش، آگاهي و آرامش را تداعي مي‌كرد. دكتر هادي خانيكي در دفتر كوچكش در دانشكده با من نزديك به سه ساعت سخن گفت و با حوصله زياد... موضوع درباره يكي از مهم‌ترين مطالبات جامعه مدني در سال 92 از رييس‌جمهور جديد بود؛ آزادي رسانه‌ها.

فرزانه ابراهیم‌زاده: سیدعباس صالحی روزی که به‌عنوان مهم‌ترین معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش فرهنگی به بهارستان آمد پیشینه‌ای نداشت که بتوان به استناد آن وضعیت فرهنگی کشور را در چهارسال آینده پیش‌بینی کند. او وارث معاونتی شده بود که در هشت‌سال گذشته بارها دستخوش تغییرات شده و نگاه امنیتی بر آن حاکم بود؛ نگاهی که فهرست بلندبالایی را در اداره کتاب به وجود آورده بود و هیچ‌کسی آن را تایید نمی‌کرد. اما او نخستین کسی بود که بعد از درخواست حسن روحانی، رییس‌جمهور برای سریع‌القلم‌کردن ممنوع‌القلم‌ها این فهرست را تایید کرد و به اهالی فرهنگ این قول را داد که مبنای عملکرد اداره کتاب بر اساس اثر نویسنده باشد نه تفکر و گرایش سیاسی‌اش. با این‌همه صالحی در اداره معاونت فرهنگی با مشکلات بسیاری روبه‌رو است.