گفتگو

منصوره اتحادیه، تاریخ‌پژوه و صاحب آثار ارزشمندی به‌ویژه در دوره قاجاربه پرسش‌هایی درباره تاریخ اجتماعی ایران و انگیزه نگارش وی در زمینه تاریخ قاجار پاسخ داد.

آیت‌الله دكتر احمد ایروانی، محقق دانشگاه كاتولیك امریكا و همچنین رییس مركزمطالعات اسلام و خاورمیانه در واشنگتن است و تجریبات فراوانی در تعامل وگفت‌وگوی میان ادیان ابراهیمی دارد. جرقه این گفت‌وگو در نشستی زده شد كه دكتر احمد ایروانی برای همدردی با دوستی كه فرزندش را از دست داده بود متحمل پرواز طولانی هفت ساعته از واشنگتن تا ساكرامنتو كالیفرنیا شدند و روز بعد از مراسم با جمعی از ایرانیان اهل فكر و فرهنگ به گفت‌وگو نشستند و نكاتی درباره لزوم تغییر رویكرد به محیط زیست بیان كردند؛ از جمله ضرورت بهره‌گیری از تریبون‌های رسمی و اماكن فرهنگی و مراسم مذهبی برای ترویج فرهنگ احترام به محیط زیست و حفاظت از طبیعت.

راوی کتاب «زندان الرشید» معتقد است: مشکل سیاسیون امروز ما این است که نمی‌دانند که دشمنی که غیرمنطقی است، کوتاه می‌آید. در طول تاریخ آن کسی که منطقی به‌نام حق نداشته است، ‌همواره کوتاه آمده است.

از نظر فلاسفه «صلح بد بهتر از جنگ خوب است» این در حالیست که فعالیت گروه های تروریستی القاعده، تکفیری و اخیرا بوکو حرام نیجریه به دلیل افراط گرایی دینی و کج اندیشی گسترش یافته و مسلما خطرات بسیاری را برای آینده جهان اسلام رقم خواهند زند.

کتاب کامل التعبیر که در قرن ششم ه.ق نوشته است از کهن ترین تعبیرنامه های فارسی است که به جستجو در راز و رمز خواب و تعبیر آن می پردازد. مؤلف کتاب کمال الدین ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی است که تألیفات گوناگونی در زمینۀ ادبیات پزشکی، ستاره شناسی، علوم قرآنی و فرهنگ نویسی از خود به یادگار گذاشته است.

رمان نارسیس و گلد موند نوشته هرمان هسه، نویسنده معروف آلمانی یکی از معروف‌ترین آثار در زمینه ادبیات داستانی است که به تازگی با ترجمه محمدبقایی ماکان در نزدیک به پانصد صفحه از سوی انتشارات تهران منتشر شده است. از آنجا که این اثر یکی از قابل تامل‌ترین آثار هسه و در عین حال از بحث‌برانگیز‌ترین و پرآوازه‌ترین رمان‌های جهان است با محمد بقایی ماکان مترجم این اثر و آثار دیگر هسه به گفت‌وگو نشسته‌ایم. او معتقد است «آثار هسه را در مجموع باید زندگی خود نوشت دانست. این رمان نیز از آن قاعده مستثنا نیست. در این اثر که انباشته از ماجراهای تامل برانگیز‌ است دوگانگی عقل و احساس در قالب دو شخصیت اصلی یعنی نارسیس و گلدموند تجسم می‌یابد.» متن این گفت و گو پیش روی شماست.

با شاپور اعتماد قرار مصاحبه نداشتیم. می‌خواستیم دور هم بنشینیم و درباره کتاب مهم پاسکال کازانووا، «جمهوری جهانی ادبیات» گپ بزنیم. البته گپی غیررسمی که اصلا به فکر انتشارش به شکل گفت‌وگو در روزنامه نبودیم. شاپور اعتماد اصرار داشت بیش از آنکه او به‌عنوان مترجم کتاب حرف بزند، روزنامه‌ها به نقد و بررسی کتاب «جمهوری جهانی ادبیات» بپردازند تا از نویسنده‌اش پاسکال کازانوواقدردانی شود. ما: احمد غلامی، شیما بهره‌مند و پویا رفویی هم هریک دنبال دغدغه‌های خودمان بودیم. می‌خواستیم از وقتی که شاپور اعتماد در اختیارمان گذاشته نهایت استفاده را کنیم. بعد از آغاز گفت‌وگو سوال‌های پویا رفویی و پاسخ‌های اعتماد، موجب شد که من بیشتر شنونده باشم تا گپ و گفت‌وگو از مسیر اصلی‌اش خارج نشود. اتفاقی که اصلا از آن پشیمان نیستم.

صدرالمتالهین در حکمت خود از مبانی عقلی و وحیانی استفاده کرده است که هیچ منافاتی با تفکر فلسفی ندارد زیرا اندیشه ملاصدرا به او این فرصت را داده است که بتواند از مایه‌های عرفانی و دینی به خوبی استفاده کند. خبرگزاری حوزه‌ به مناسبت اول خرداد، روز گرامی داشت صدرالمتالهین در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی‌آملی به بررسی دیدگاه ملاصدرا در خصوص رابطه دین و فلسفه پرداخته است.

فلسفه طرح پرسش‌هایی کلان از هستی، واقعیت، خرد و... است. وجه تمایز فلسفه از سایر دانش‌ها اغلب رویکرد نقادانه و سازمان یافته آن، نسبت به مسائل است. در این میان فلسفه اسلامی در کشور ما که با رویکردی دینی پیرامون مسائل چون و چرا می‌کند، از جایگاه خاصی برخوردار است و موطن بسیاری از فلاسفه نام آشنای این عرصه به شمار می‌آید. البته این به معنای انحصار اعتبار فلسفه اسلامی در جامعه ما یا جوامع اسلامی نیست، چرا که این فلسفه از دیرباز مورد توجه و محل رجوع فلسفه غرب بوده و خاستگاه بنیادین آن محسوب می‌شده‌است. با این حال برخی بر این باورند که امروز فلسفه اسلامی روزهای کم فروغی را تجربه می‌کند و نیاوردن آن از ساحت نظر و انتزاع به ساحت عمل را از عوامل اثرگذار تلقی می‌کنند. از این رو همواره تلاش‌هایی برای کاربردی‌ترکردن این حوزه صورت گرفت و از جمله آن طرح بحث فلسفه‌های مضاف بود.

بسیاری از محققان امروزه در مقام همسنجی میان فلسفه‌های اگزیستانس و نماینده شاخص آن ژان‌پل سارتر با آرای فلسفی ملاصدرا برآمده‌اند. برخی محققان نیز این موضوع را رد می‌کنند و به هیچ عنوان فلسفه ملاصدرا را با فلسفه‌های اگزیستانس قابل قیاس و همسنجی نمی‌دانند.