گفتگو

گفت‌وگوی حجت‌الاسلام احمد احمدی، رییس سازمان سمت و عضو شورای تحول علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تغییرات رشته فلسفه با واكنش‌های زیادی روبه‌رو شد. واكنش‌هایی كه بسیاری از اهالی فلسفه را در بر گرفت و توضیحات دبیر این شورا درباره حرف‌های احمدی نیز شاید چندان مورد قبول واقع نشد. محسن غرویان به عنوان یكی از اساتید مطرح فلسفه در قم نظرات مهمی درباره این رشته و نوع برخورد با آن دارد. گفت‌وگوی «اعتماد» با غرویان در حالی انجام شد كه این استاد جامعه المصطفی العالمیه ضمن بحث درباره نظرات احمدی و تفاوت‌های خوانش تدریس فلسفه در حوزه و دانشگاه به نسبت بین فلسفه و سیاست در دنیای امروز و به خصوص در ایران پرداخت.

آخرین بازماندگان نسل ۲۸ مرداد هستند، اما در دو جبهه مخالف. یکی حامی محمد مصدق و دیگر مخالف سفت و سخت. اختلاف‌ها اما تنها بر سر مشی مصدق نیست، آن‌ها هنوز حتی بر سر عنوان رخدادی که به سقوط دولتش انجامید هم اختلاف دارند. یاران مظفر بقایی به رغم اذعان طراحان و آمرانش، همچنان معتقدند که واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، «کودتا» نبود، بلکه طراحی این سقوط توسط خود مصدق انجام شد!! حسین شاه‌حسینی از اعضای شورای مرکزی جبهه ملی ایران و حمید سیف‌زاده از حزب زحمتکشان، به بهانه سالروز ۲۸ مرداد ۳۲ در میزگردی در دفتر سایت «تاریخ ایرانی»، علی‌رغم پافشاری بر ادله و دیدگاه‌های خود با هم گفت‌و‌گو کردند.

«به‌نظرم فرایند استیضاح‌ها اگر شروع شود و یکی پس از دیگری از راه برسد باز ما در منطق همان عوام‌گرایی‌ها می‌افتیم»؛ این را دکتر ناصر فکوهی، استاد انسان شناسی دانشگاه تهران می‌گوید. حال یک روز بیشتر به استیضاح وزیر علوم نمانده است. حامیان دولت و منتقدان تندرو صحن بهارستان را محل تقابل سیاسی خود با وزیری قرار داده‌اند که سیاسی نیست. بسیاری از اساتید دانشگاه که دکتر فرجی‌دانا را می‌شناسند، بر این نکته اعتراف دارند که وزیر فعلی علوم یک وزیر غیرسیاسی است. یکی از افرادی که براین مطلب تاکید دارد، دکتر ناصر فکوهی است. مشروح گفت‌وگوی این استاد جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی دانشگاه تهران با «آرمان» در ذیل آمده است:

دکتر مهدی محقق را در عناوین فقیه، فیلسوف و ادیب می‌شناسند. او در سال 1308 در خانواده‌ای روحانی و اهل فضل در شهر مشهد متولد شد. پدرش شیخ عباسعلی محقق واعظ خراسانی معروف به «محقق واعظ» یا «محقق خراسانی» تأثیر ویژه‌ای بر زندگی علمی فرزندش داشت چنانکه «مهدی» معتقد است زندگی علمی‌اش را وامدار اوست.

سین‌ شاه‌حسینی متولد1306 در محله سرچشمه تهران است. وی از اعضای موسس تشکیلات سربازان نهضت‌ملی و شاخه جوانان آن محسوب می‌شود. نخستین فعالیت او در کنار پدرش و در جلسات شیخ‌زین‌العابدین‌ شاه‌حسینی صورت می‌گیرد و همراهی پدر باعث آشنایی او با سیاست می‌شود. این فعالیت‌ها مصادف می‌شود با تشکیل «سازمان نظارت بر آزادی انتخابات» توسط دکترمصدق و نمایندگانی مانند حسین مکی، حائری‌زاده و بقایی در مجلس پانزدهم.

فلسفه مادر علوم است، مبنای تمام معارف بشری در فلسفه مورد مداقه و پرسشگری قرار می‌گیرد. انسان گزیر و گریزی از پرداختن به فلسفه ندارد، تفكر عقلانی پیرامون پرسش‌های بنیادین بشر درباره هستی، نیستی، حقیقت، دروغ، خیر، شر، زیبا و زشت. رشته فلسفه با وجود تمام كم توجهی‌هایی كه در دهه‌های اخیر با سیطره سیاست و اقتصاد نسبت به آن صورت گرفته، همچنان اعتبار دانشگاه‌های معتبر دنیاست، معرفتی پیچیده و تخصصی كه آموزش و یادگیری‌اش جز با مرارت و كوشش پیگیر نزد استادانی دلسوز و كارآشنا و طی یك برنامه آموزشی گام به گام و دقیق امكان‌پذیر نیست.

کودتای ۲۸ مرداد یکی از حوادث سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ایران است که در دوازدهمین سال حکومت پهلوی دوم به وقوع پیوست و سبب تثبیت حاکمیت او تا ربع قرن دیگر شد. این کودتا که به تعبیر حکومت پهلوی، رستاخیز ۲۸ مرداد نامیده می‌شد، کودتایی بود که با طرح و حمایت مالی و اجرایی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا، بر ضد دولت محمد مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید. به مناسبت این روز، به سراغ دکتر علی بیگدلی،‌ نویسنده، پژوهشگر تاریخ و استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی رفتیم تا به واکاوی بیشتر این مساله و بررسی جوانب آن ‌بپردازیم.

بحث بر سر دخالت یا عدم دخالت آمریکا در کودتای 28‌مرداد1332 یا جدل بر سر اینکه آیا آن ماجرا، به‌واقع کودتا بود و می‌شود که قدرتی بالادستی علیه زیرمجموعه خودش کودتا کند یا نمی‌شود، دیگر آنچنان انتفاعی ندارد. تحلیل واقعه از همان زمان در اذهان عمومی بیانگر واقعیت بود و هرچه تاریخ به جلو می‌رود، اسناد روشده، ادله‌ای برای درستی آن تحلیل‌هاست. کودتا در همه‌جا همان معنایی را دارد که تا نامش می‌آید بر هر ذهنی مترتب می‌شود؛ تغییر قدرت به وسیله ابزار خشونت. حال ممکن است قدرتی که سقوط می‌کند مشروع و برآیند خواست ملت بوده و با کودتا عقیم بماند یا در نطفه خفه شود، یا خود محصول روندی نامشروع بوده باشد و با روش نامشروع دیگری ساقط شود.

نفت، مصدق، كودتا؛ كلماتی كه در تاریخ معاصر ایران در هم تنیده شده‌اند. البته بیراه هم نیست چراكه هم نفت در دوران زمامداری مصدق ملی شد و هم دولت وی طی كودتایی سقوط كرد و او را تا آخر عمر خانه‌نشین. درباره علل و دلایل سقوط دولت مصدق نظرات متفاوتی مطرح هست. برخی تحلیلگران تنها كودتا را عامل سقوط دولت وی می‌دانند و برخی دیگر وضعیت اقتصادی دولت و مشی سیاسی‌اش را. فرید مرجایی، تحلیلگر و پژوهشگرتاریخ معاصر ایران معتقد است مجموعه‌یی از عوامل داخلی و خارجی موجبات سقوط دولت دكتر مصدق را فراهم كردند.

یک استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران گفت: وقوع دو انقلاب در یک زمان و شباهت زیاد دومی به اولی ریشه در ناتمامی نابهنگام اولی دارد. انقلاب مشروطه به واسطه بازگشت به سلطنت به حاشیه رفت و نیروی مدافع خودش در درون نظام سیاسی و اجتماعی بعد از انقلاب تولید کرد و این نیرو در گذر زمان توانست دوباره به انقلاب جدید دست بزند.