گفتگو

مؤسسه اطلاعات در طول نه دهه فعالیت مستمر نشریات متعدد و متنوعی را راه‌اندازی كرده كه یكی از آنها، «اطلاعات حکمت و معرفت» است که از زمستان ۱۳۸۴ به صورت ماهنامه منتشر می‌شود و طی این سالها ذیل موضوعات مختلف، نقش مفیدی در برقراری پیوند میان اصحاب مطبوعات با اهل حكت و معرفت برقرار كرده است. گفتگوهای پربار، مقاله‌های متنوع و كتاب‌شناسیهای فارسی و فرنگی، از بخشهای همیشگی این مجله است. آنچه در پی می‌آید، گفتگو با استاد آذرنگ ـ نویسنده، پژوهشگر، عضو شورای علمی دانشنامۀ ایران ـ است كه در شماره اخیر این نشریه به چاپ رسیده است.

واژه «ژورنالیسم» از زبان فرانسه آمده و ریشه آن در واژه diurna به معنی روزانه است. از لحاظ تبارشناختی، این واژه از یک شیوه انتشار اطلاعات رسمی و دولتی و مهم در جامعه ریشه می گیرد که از سده دوم پیش از میلاد در دولت رم وجود داشت و در آن بر روی نوعی روزنامه های دستنوشته که به آنها وقایع روزانه یا وقایع روانه عمومی (acta diurna / acta publica) می گفتند اخبار مهم شهر به اطلاع مردم می رسید. بنابراین در ساده ترین تعریف می توان «ژورنالیسم» را روش فناورانه تعریف کرد که اطلاعات عمومی را بر اساس سازوکارهای یک نظام فرهنگی – اجتماعی به اطلاع کنشگران آن فرهنگ می رساند تا بدین ترتیب آنها را در قالب های مادی و غیر مادی در آن فرهنگ و از این طریق خود آن فرهنگ را بازتولید کند.

تحولات عصر ناصری را می‌توان پیش‌قراول نهضت مشروطه دانست؛ از سیاست‌های تمامیت‌خواه دستگاه ناصری، انسداد وضعیت سیاسی و یکی از مهم‌ترین ترورهای سیاسی تاریخ معاصر ایران گرفته تا بسترهای شکننده اقتصادی، بحران بازار، نارضایتی تجار و حتی تجربه نیم‌بند تجدد، همه از عواملی هستند که می‌توان آن‌ها را عوامل زیربنایی انقلاب مشروطه دانست. عواملی که در ‌‌نهایت با برخورد به عصر مظفری، لحظه انقلاب مشروطه را رقم زد. از این‌رو، سراغ عباس امانت رفتیم و درباره عوامل زیربنایی مشروطه در عصر ناصری و مظفری با او گفت‌وگو کردیم. امانت بر این باور است که اشتباه است اگر گمان کنیم مقصود انقلاب مشروطه تنها دموکراسی بوده، چرا که دموکراسی تنها یکی از جنبه‌های انقلاب بود.

استادحسن زادخیل یكی از سازندگان لوازم و آلات موسیقی ایرانی است كه كارش را در حد عالی و ممتاز می‌دانند. استاد زادخیل كه در فروردین 1324 در تهران متولد شد از همان زمان كودكی به سبب علاقه به هنر سازسازی وارد كارگاه اداره فرهنگ و هنر شد و نزد اساتیدی چون دكتر آراكلیان و ابراهیم قنبری مهر به فراگیری ساخت ساز پرداخت. هنر ساز‌سازی از جمله فنونی است كه در سال‌های اخیر مورد بی‌مهری زیادی قرار گرفته است.

شیخ شهاب الدین سهروردی، فلسفه نور را که از ایران باستان گرفته بود با فرهنگ اسلامی سازگار می کند. در این راستا و به مناسبت بزرگداشت این فیلسوف ایرانی سلسله گفتگوهایی با سهروردی پژوهان داشتیم. در ادامه این روند با دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران، پژوهشگر فلسفه و عرفان اسلامی به گفتگو نشستیم که از نظرتان می گذرد.

اصناف و بازار در طول تاریخ تحولات سیاسی و اقتصادی کشورمان، از بازیگران اصلی به شمار می‌روند. در انقلاب مشروطه نیز که از مهم‌ترین حوادث سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ایران است نقش اصناف بسیار پررنگ و کلیدی است. به مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه، برای بررسی جایگاه اصناف در این نهضت، گفت‌وگویی با علی فاضلی، رییس اتاق اصناف ایران انجام دادیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین علی یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی که اظهار نظرهایش در حوزه متبوع خود انتقاداتی را به همراه داشته است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با تایید سخنان قبلی خود در حوزه اقلیت‌های دینی و مذهبی نسبت به تقویت مخالفان وحدت شیعه و سنی در هشت سال گذشته و نفوذ آنها در برخی ارگان ها و نهادهای دولتی و حکومتی هشدار داد.

14 مرداد مصادف است با سالگرد پیروزی انقلاب مشروطیت. در این تاریخ مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را امضا کرد و تلاش بسیاری از آزادیخوان به ثمر نشست. زمانی که از آن روزها یاد می کنیم نمی توانیم نقش ادیبان و روزنامه نگاران را نادیده انگاریم. آنانی که قلم خود را سلاح کردند و با بضاعت اندک خود به مبارزه با تبعیض برخواستند. نقش روزنامه نگاران در انقلاب مشروطه بر کسی پوشیده است و این بهانه ای برای گفت و گو با دكتر محمد غلامرضایی عضو هیئت علمی دانشكده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی بود.

مشروطه رویدادی است که در تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران تاثیر انکارناشدنی بر جای گذاشت به طوری که با گذشت یک قرن از رویداد مشروطه هنوز تفسیرهای متفاوتی از رویکرد آن وجود دارد. تب مشروطه هنوز فرونشسته است و این مساله را در گفت‌وگو با اهل تاریخ به وضوح می‌توان لمس کرد.

انقلاب مشروطه، یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ ایران است. شکل‌گیری این حادثه در اواخر دوره سلطنت قاجاریه، موجب ایجاد تحولات گسترده سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ایران شد و توانست پایه محکم و دیرین حکومت استبدادی را متزلزل کند و مقدمات افول حکومت قاجاریه را فراهم آورد. در جریان این جنبش، مجموعه کوشش‌ها و رویدادهایی در دوره مظفرالدین شاه قاجار و سپس در دوره محمدعلی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه رخ داد و به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی ایران انجامید.