گفتگو

این‌روزهای اروپا، مملو از جریان‌های یک‌طرفه ضداسلام و مسلمانان است. فعالیت گروه‌های تندرو اسلامی که سبب حرکت‌های تکفیری شده‌اند، بهانه‌ای به اسلام‌ستیزان داده است تا تمام اسلام و مسلمانان را به آنان، نسبت دهند. حملات تروریستی این افراط‌گرایان که با واکنش‌های گسترده‌ای همراه بود، خود عامل فزاینده‌ای برای مقابله با مسلمانان است و کاتالیزوری برای تلاش جهت انزوای مسلمانان- حداقل در اروپا- شده است؛ تا آنجا که مبارزه با اسلام و اسلامی‌‌شدن، در برخی کشورهای اروپایی به عنوان وظیفه‌ای اجتماعی و شهروندی، تعریف می‌شود. اما در این میان وضعیت جامعه آلمان تفاوت دارد. در دولت و ملت آلمان، صداهای مختلفی در خصوص مواجهه با اسلام شنیده می‌شود؛ صداهایی که خود آلمانی‌های بومی و اصیل هم در انعکاس آن نقش دارند.

ترجمه در ایران، طی دهه‌های مختلف فراز و فرودهای زیادی را تجربه كرده و در سال‌های اخیر به حوزه‌ای بحث‌برانگیز در میان دانشگاهیان، روشنفكران و مترجمان بدل شده است. از آنجا كه ترجمه علاوه بر ایجاد سهولت در دسترسی به آثار مختلف، افق‌های جدیدی را در باب معرفت و شناخت فراروی افراد باز می‌كند هر روز بیش از پیش علاقه و توجه به آن گسترش می‌یابد. سیر ترجمه در ایران را در گفت‌وگویی با محمد بقایی ماكان بررسی كردیم. او معتقد است كه توجه به ترجمه گرچه نفع فراوانی داشت اما این زیان را هم داشت كه كار تالیف و تصنیف را تضعیف كرد. به این معنا كه ذهن‌های پژوهشگر به جای اینكه در پی خلق آثار باشند بیشتر به دنبال ترجمه‌ آثار خارجی رفتند كه به تدریج ایستایی و عدم پویایی در طریق فعالیت‌های فرهنگی را باعث شد.

حمیدرضا آریانفر، ناظر طرح کتاب «بازار بزرگ تبریز و بازارهای پیرامونی آن در دویست سال اخیر» می‌گوید: تا به امروز درباره بازار بزرگ و تاریخی تبریز كتاب‌ها، مقالات و طرح‌هایی (كه هر یك به طور مستقل یا در فصلی به موضوع و مساله‌ای خاص در بازار تبریز اشاره دارد) به چاپ رسیده است اما جای اثری كه بازار و بازارچه‌های پیرامونی آن را در حد و اندازه واقعی آن معرفی کند، خالی بوده است.

مرتضی رسولی‌پور در نشست نقد کتاب «آیندگان و روندگان» در خبرگزاری کتاب، گفت: «تأثیر ذوق‌زدگی از موافقت داریوش همایون با انجام گفت‌وگو و کم‌تجربگی گروه مصاحبه کننده موجب شده نقص‌ها و کاستی‌های جدی در گفت‌وگو با وی دیده شود.» حسین دهباشی نیز گفت: از آنجا که پروژه تاریخ شفاهی عصر پهلوی دوم از جنس تاریخ‌نگاری نفرت نیست پس هضم آن برای کسانی که می‌گویند«چون با ما نیست پس برماست» دشوار است.

وقتی راجع به تاثیر احتمالی آثار ترجمه شده طی دهه ٥٠ بر شكل‌گیری افكار انقلابی در ایران از مدیا كاشیگر پرسیدیم، پاسخ داد: كتاب را نباید تحقیر كرد و هم‌سطح یك اعلامیه سیاسی قرار داد. محتوا و نقش كتاب اصلا ربطی به بیانیه سیاسی ندارد. او قایل شدن چنین نقشی را برای كتاب - تالیف و ترجمه هم فرقی ندارد- توهم می‌داند و معتقد است كه كتاب، قدرت انقلاب ندارد. قدرت تغییر ناگهانی سیاسی- اجتماعی ندارد. بلكه یك نقش بسیار بسته و كند در درازمدت دارد. در واقع یك روشنفكر زدگی وجود دارد كه باعث می‌شود این تصور به وجود بیاید كه این كتاب‌ها موثر بوده‌اند. در ادامه گفت‌وگو با این مترجم، نویسنده و نظریه‌پرداز را می‌خوانید.

«برای خلق داستان با موضوع انقلاب هر‌چه نویسنده تجربه زیستی و مطالعاتی پر رنگ‌تری داشته باشد، اثر وی ماندگارتر و گیراتر خواهد شد. نسل جدید باید به سراغ منابع و مستندات بروند تا با آن اتفاقات ارتباط صحیحی برقرار کنند. تنها در این صورت است که نویسندگان قادر به خلق اثری ماندگار خواهند شد.> چند سطری که خواندید بخشی از گفته‌های «محمد‌کاظم مزینانی» نویسنده و پژوهشگر است که درخصوص بررسی ادبیات داستانی با موضوع انقلاب مطرح شد موضوعی که با وجود گذشتن سالها از انقلاب اسلامی ، هنوز هم موضوعی ناب و دست اول است برای آنانی که می خواهند نسبتی دقیق بین ادبیات و انقلاب برقرار کنند.

فرشاد قربانپور: علی‌اکبرخان داور در ۲۰ بهمن ۱۳۱۵ خودکشی کرد. او وزیر و بنیانگذار دادگستری مدرن در ایران در زمان رضا شاه بود و در پست‌های وزیر مالیه در کابینه محمدعلی فروغی (۱۳۱۲-۱۳۱۵)، وزیر معارف (فرهنگ)، وزیر عدلیه (دادگستری) انجام وظیفه کرد. ایجاد نظام قضایی در کشور، تأسیس «ادارهٔ ثبت احوال»، تدوین «قانون ثبت اسناد»، «قانون ثبت املاک»، «قانون ازدواج و طلاق» و تأسیس بیمه ایران از مهمترین دستاوردهای او بود.

برای سقوط سلطنت پهلوی‌ها، تبیین‌های گوناگونی صورتبندی شده است. هر کدام از موضعی و با رویکردی خاص. این تحلیل‌ها عمدتاً از ناحیه صاحبنظران غیرایرانی عرضه شده‌اند. این بار سعید حجاریان، فعال سیاسی و پژوهشگر عرصه انقلاب، تصریح می‌کند که نظریه‌های خارجی‌ها را کنار بگذاریم و از چشم یک «ایرانی دخیل در انقلاب» به ریشه‌های تکوین این رخداد بپردازیم. حجاریان هنوز هم پس از 36 سال، تحقیق در ریشه‌‌ها و زمینه‌های شکل‌گیری انقلاب را ضروری می‌داند چرا که نسل نو در غیاب تبیین‌های دقیق از دوران سلطنت پهلوی‌ها و مفاسد و معایب آن، گاهی اوقات تصوری غیرواقعی از آن حاکمیت پیدا می‌کند. آشوب فضای مجازی هم بر این تصورات غیرواقعی دامن می‌زند. گفت‌وگوی «ایران» با سعید حجاریان، لحنی صریح یافت و «شبهات مقدر» را عریان در میان آورد تا پاسخ‌های عریان هم بشنود.

انقلاب، نماینده چندین دوره مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو فعلی شورای شهر تهران، از کسانی است که برای به ثمر نشستن درخت انقلاب هزینه‌های فراوانی از جمله تحمل دوازده سال زندان و … پرداخته است. ایشان در گفتگوی پیش رو با جوابهایی ساده و دلنشین پاسخگوی سؤالات «حریم امام» بود.

اشاره: دکتر سید محمدرضا بهشتی استاد فلسفه دانشگاه تهران و فرزند شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی است که در روزهای مبارزه و پیروزی انقلاب به همراه پدر از نزدیک شاهد فعالیتهای شورای انقلاب و نقش و تأثیر این شورا در آن دوره پرتب و تاب بود. ایشان ضمن برشمردن برخی از عوامل وقوع انقلاب اسلامی، به نقش اثرگذار شورای انقلاب در قبل و بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ و نیز چالشهای پیش ‌روی آن اشاره نمود. این گفتگو به نقل از نشریه «حریم امام» به چاپ می‌رسد: