گفتگو

اشاره: «شهرزاد قصه‌گو» نام کتابی خواندنی از استاد گرامی آقای دکتر اسلامی ندوشن است که به همت شرکت سهامی انتشار در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. فصلی از این کتاب، «برمرز دو فرهنگ» نام دارد که حاصل گفتگوی تنی چند از اندیشمندان با استاد است؛ از جمله آقای دکتر دادبه استاد دانشور دانشگاه. عمده متن حاضر، گفتگوی این دو بزرگوار با یکدیگر است که به رعایت اصل اختصار، سخنان دیگر حاضران در صحنه گفتگو حذف شده و دوستداران می‌توانند متن کامل را در کتاب مذکور پیگیری نمایند.

امیدعبدالوهابی: هنوز شور دانشگاه به ثبات نرسیده است. نمی‌توان گفت اكنون كه فضا بازتر شده آیا می‌توان دانشجو را سرزنده‌تر دید و باور كرد كه می‌توان آسوده خاطر فعالیت كرد و هزینه نداد یا نه؛ این نسیمی زودگذر است و نمی‌توان سرمایه‌های امید را خرجش كرد. محمد ابراهیم اصغر‌زاده هم مرد روزهای امید است. از شور زمان انقلابش می‌گوید و جریان‌های پرجوش و خروش انقلابی و البته با عینك نقادی. نسل امروز را فردگرا می‌خواند و می‌گوید: «آنها آب اسطوره‌های‌شان را از اساطیر زمان ما جداكرده‌اند». با او درباره احوالیات امروز دانشجویان صحبت كردیم؛ گفت‌وگویی با طعم لبخند، چای قند پهلو و چند پرك پرتقال.

رای شنیدن برخی زوایای پنهان زندگی سردار ملی در صدمین سالگرد مرگ وی، شاید رحیم رییس‌نیا یكی از بهترین منابعی باشد كه می‌تواند برای‌مان با اشراف كامل از مشروطه بگوید و ستارخان.

سازها یادگار رفاقت‌های هنرمند با مصایب، شادی‌ها، تاریخ سرزمین خود و گاهی نیز جدای از همه اینها، بیان انتزاعی از دنیا، سرنوشت نامعلومی در سرزمین خود دارند. برخی از سازها با احداث موزه موسیقی و موزه صبا حفظ و نگه‌داری شدند، اما گفته می‌شود مکانی شده است برای پذیرفتن سازهای اهدایی. سازمان‌ها دست‌روی‌دست گذاشتند، نهادها و وزارتخانه‌ها نیز به امور جاری پرداختند، هنرمند خون‌دل خورد و نواخت، تاریخ به آن بالید و اما بهای هنر را فقط بخشی از مردم پرداختند.

پاتریشیا اسمیت چرچلند. Patricia Churchland. ‌زاده ۱۶ ژوئیه ۱۹۴۳. فیلسوف کانادایی-امریکایی و استاد فلسفه دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیگو. تخصص او در فلسفه‌ذهن است و بنیانگذار نورو-فلسفه (عصب- ‌فلسفه) به‌شمار‌می‌آید. «عصب‌فلسفه: به سوی دانش یکپارچه مغز-ذهن»، «روش مغز: مطالعاتی در عصب‌فلسفه»، «اعتبار مغز: آنچه دانش اعصاب به ما درباره اخلاق می‌گوید»، «لمس یک عصب: خویش به عنوان مغز» از جمله آثار او است. در ایران، بیش از او، همسر فیلسوفش «پاول چرچلند» شناخته‌شده‌است. از پاتریشیا جز مقالاتی پراکنده اثری به فارسی منتشر نشده‌است. گفت‌وگوی زیر، گزیده‌‌ای از چند گفت‌وگوی مختلف با او است تا معرفی شخصیت او را برای خواننده فارسی‌زبان آسان‌تر کند.

بی شك هر وقت اسم ویولن ایرانی آورده می‌شود نام پرویز یاحقی در ذهن مردم -خصوصا نسلی كه با برنامه گلها دل دوانی كرده‌اند- متبادر می‌شود. او كه در دوران زندگی هنری‌اش سه سبك خاص را تجربه كرده بود در هر دوره‌ای تاثیرات زیادی روی دوستداران موسیقی ایرانی گذاشت كه می‌توان گفت گواهی بر حال و روز و تغییرات عواطف و حالات درونی خودش بود. پرویز یاحقی در سال‌های جوانی‌ پس از گذراندن دوره‌هایی در محضر استادانی چون حسین یاحقی و ابوالحسن صبا، حقانیت سازش را به همه اثبات كرده بود و با همان شور و شوقی كه داشت بداهه‌نوازی‌ها و آثار زیادی را در برنامه‌های «گلها» اجرا كرد.

«وقتی ما زبان مادری را از انسان‌ها دریغ می‌کنیم، بر وفق همه نظام‌های ارزش‌گذاری، مرتکب خطا می‌شویم.» این نخستین جمله مصطفی ملکیان، فیسلوف اخلاق و پژوهشگر برجسته علوم انسانی است. تبیین حق زبان مادری در چهار نظام ارزش‌گذاری حقوقی، اخلاقی، زیبایی‌شناختی و مصلحت‌اندیشانه از نظر ملکیان اهمیت بسیار دارد، چه او از معدود اندیشمندانی است که این چهار حوزه را خوب می‌شناسد و آنقدر محرم است که سخن بیراه نگوید. او با دلایل دقیق در هر چهار نظام ارزش‌گذارانه ثابت می‌کند، محروم‌کردن انسان‌ها از کاربرد زبان مادری، کاری نابجاست. پاسخ او به آخرین پرسش، می‌تواند به‌عنوان نتیجه این بخش از گفت‌وگوی طولانی ما با ملکیان باشد: «با محرومیت انسان‌ها از آموزش زبان مادری، من معتقد هستم نه فقط یک ملت و یک گروه را از بین می‌بریم و نه فقط یک نسل را نابود می‌کنیم، فراتر از آن، انسانیت را از بین می‌بریم.»

آژیر قرمز به صدا درآمده، برای اتفاقی که کارشناسان از آن به عنوان بزرگترین تهدید پیش روی کشور یاد می‌کنند. مقصر هم مشخص است از صدر تا ذیل جامعه انسانی. هزینه شیرین کردن یک متر مکعب آب 7هزار تومان می شود اما درآمد ایران از همین مقدار آب در کشاورزی 30 سنت است. درحالی که دنیا از هر متر مکعب آب بین 2 تا 5/2 دلار درآمد دارد.

«معجم الاحادیث المعتبره» کتابی است که همه روایات معتبر شیعه را در 8 جلد شامل 11هزار و 523 حدیث گرد آورده است. این کار سترگ که نخستین پالایش کامل روایات شیعه به لحاظ سندی به شمار می‌آید، پدیده‌ای منحصر به فرد است که جوایز کتاب فصل، کتاب سال حوزه و کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را از آن خود ساخته است. آن چه می‌خوانید حاصل گفت‌وگو با آیت‌الله محمدآصف محسنی مولف کتاب است که در کابل زندگی می‌کند.

نشر، که قطعاً مقصودتان نشر کتاب است، چون نشر سایر مطالب، که هر کدام برای خود ماجرای جداگانه ای دارد، از زمان عباس میرزا قاجار تا کنون چندین مرحلۀ متفاوت را پشت سر گذاشته است. در دورۀ عباس میرزا و پسرش محمد شاه، نشر کتاب هدایت شده بود و دولت با توجه به مقاصد مختلفش، از جمله تقویت بنیۀ نظامی، نوسازی و مدرن کردن کشور، آثاری را برای ترجمه برمی گزید، دستور ترجمه و انتشار می داد.