اخبار

حسنعلی منصور، برخاسته از خانواد‌ه‌ای باسابقه در عرصه سیاسی، زمانی به بلندپروازی سیاسی خود برای رسیدن به صدارت دست یافت که با توجه به سیاست‌های نوسازی شاه، تجدد آمرانه و بی‌اعتنایی شاه به مختصات فرهنگی و مذهبی جامعه در پیشبرد سیاست‌هایش شکاف وسیعی میان حکومت و مردم ایجاد شده بود و زمینه برای نارضایتی و اعتراضات فراهم بود. او خود نیز با توجه به خاستگاه خانوادگی، تأثیرپذیری از تحصیل و فرهنگ غربی و فاصله‌گیری از فضای فرهنگی و اجتماعی ایران آن زمان بر بحران‌ها و شکاف‌ها افزود و با اصرار بر تصویب لایحه کاپیتولاسیون خشم عمومی را برانگیخت؛ خشمی که در نهایت متوجه شخص او شده و به زبان گلوله با او سخن گفت.

پدیده های تاریخی را باید با توجه به شرایط زمانی و مکانی آن مورد بررسی قرار داد. کاپیتولاسیون نیز از این قاعده مستثنی نیست. پدیده کاپیتولاسیون اگرچه از پدیده های شوم استعمار به حساب می آید؛ ولیکن با توجه به شرایط زمانی و مکانی اش، نتایج وپیامدهای متفاوتی به دنبال داشته است.

واژه کاپیتولاسیون برگرفته از کلمه لاتین capitular به معنای انعقاد، قرارداد و عهدنامه است. سابقه کاپیتولاسیون به دوران روم باستان برمی‌گردد، اما به‌طور مشخص این اتفاق در دوره خلافت فرمانروایان عثمانی رخ داد.

انالله و اناالیه راجعون. من تاثرات قلبی خودم را نمی توانم اظهار کنم، قلب من در فشار است؛ این چند روزی که مسائل اخیر ایران را شنیده ام خوابم کم شده (گریه حضار) ناراحت هستم، قلبم در فشار است. با تاثرات قلبی روز شماری می کنم که چه وقت مرگ پیش بیاید. (گریه شدید حضار). ایران دیگر عید (گریه حضار) ندارد، عید ایران را عزا کرده اند، (گریه حضار) عزا کردند و چراغانی کردند، عزا کردند و دستجمعی رقصیدند.

کاپیتولاسیون(Capitulation) از کلمه (capitulate) به معنای شرط گذاشتن و در معنای لغوی آن سازش و تسلیم آمده است. کاپیتولاسیون به قرارداد هایی اطلاق می شود که به موجب آن اتباع یک دولت در قلمرو دولت دیگر مشمول قوانین کشور خود می شوند و آن قوانین توسط کنسول آن دولت در محل اجرا می شود ، به همین جهت در فارسی به آن" حق قضاوت کنسولی " نیز گفته می شود .

«کاپیتولاسیون» موضوع چهلمین شماره نشریه الکترونیکی «گذرستان» شد. در این شماره تاريخچه كاپيتولاسيون در ايران، موضع‌گیری امام خمینی(ره)، متن لایحه کاپیتولاسیون و دیدگاه‌های برخی افراد و نظریه‌پردازان منعکس شده است.