اخبار

امروزه چرخش های روش شناختی در علوم اجتماعی و انسانی به پدیده ای تبدیل شده است که به صورتی پرشمار، در آثار صاحبان رای در این حوزه، به آنها اشاره و ارجاع شده، مقولات بسیاری بر مبنای آنها توضیح داده می شود. در این مقاله، ابتدا به دو چرخش مهم در حوزه علوم انسانی، یعنی چرخش های زبانی و فرهنگی می پردازیم و سپس به چرخش های روش شناختی ذیل این دو، از جمله چرخش های روایی، زندگی نامه نویسی و خودزندگی نامه نویسی و تاریخی اشاره می کنیم. بررسی مبانی فلسفی چرخش های مذکور در قالب ضدیت روش شناختی با رویکرد پوزیتیویسم، در ابتدا بازنموده شده است.

واژه رشد اقتصادی در ادبیات جهانی امروز از دور خارج شده است زیرا رشد اقتصادی فقط به میزان تولید ملی و درآمد ملی توجه‌داشت و به جای آن بحث توسعه اقتصادی مطرح شد که به توزیع درآمد و تولید ملی در بین گروه‌های مختلف مردم و عدالت اجتماعی توجه می‌کند. سپس توسعه اقتصادی هم تبدیل به توسعه‌پایدار شد به این معنا که نه‌تنها عدالت باید درباره نسل‌های کنونی رعایت شود بلکه باید به نسل‌های آینده هم توجه شود.

این‌روزها در میان والدین جوان دوروبرم زیاد می‌بینيم که تمایلی به فرستادن کودکانشان به مدرسه‌های معمولي ندارند و ترجیح می‌دهند فرزندشان در فضایی غیر از فضای معمول مدرسه که به عقیده‌شان تنها یادآور فشار و استرس است، قرار داشته باشد. این گروه اما درباره تصمیمشان مطمئن نیستند؛ درواقع درباره عواقب تصمیمشان. هم می‌دانند مدرسه برای کودکشان کارا نیست، هم نمی‌دانند چه می‌توانند جایگزین مدرسه کنند تا روند جامعه‌پذیری کودک مخدوش نشود. با «محمدامین قانعی‌راد»، رئیس انجمن جامعه‌شناسان ایران، دراین‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم:

نسبت فلسفه و جامعه‌شناسی از آن بحث‌های داغ و جدی در میان علاقه‌مندان و متعاطیان علوم انسانی در ایران است. در جامعه‌ای «فلسفه زده» كه با وجود اجماع عمومی بر فروبستگی ذهن فلسفی در نوآوری، همگان مدعی فلسفه‌اند و سینه چاكان و مدافعان آن كم نیستند، سخن گفتن از تورم فلسفه و پرگویی درباره آن به سادگی می‌تواند واكنش‌های فراوانی را بر انگیزد. همین می‌شود كه بحث درباره رابطه فلسفه و جامعه‌شناسی واكنش‌های تندی را برمی‌انگیزد. از یكسو عده‌ای هستند كه تمام علوم انسانی و لاجرم علوم اجتماعی را به فلسفه فرومی‌كاهند و مدام با تاكید بر «مبادی و مبانی و بنیادها» هرگونه كاوشگری و پژوهش را منوط به بازاندیشی در اصول می‌كنند، آنها حتی در بنیانگذاران جامعه‌شناسی چون ماركس و وبر و دوركیم نیز تنها جنبه فلسفی را برجسته می‌كنند و مدام بر بازخوانی وجه فلسفی ایشان تاكید می‌كنند.

محمدامین قانعی‌راد، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران در تبیین عوامل محبوبیت یك سیاستمدار معتقد است زمانی كه جامعه به ساخت شخصیت محبوب نیاز دارد این شخصیت ساخته می‌شود بنابراین عملكرد فرد محبوب یا قهرمان را باید در ارتباط با جامعه و تحولات اجتماعی تحلیل كرد نه به عنوان ویژگی‌های فردی و شخصیتی و حتی كاریزمای آنها. حتی ممكن است یك فرد در شرایطی تبدیل به یك شخصیت كاریزماتیك شود اما باید توجه داشت كه حتی همین كاریزما نیز از طرف جامعه به او محول شده است. وی در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: سیاستمداران محبوب با مقوله تغییر اجتماعی پیوند خورده‌اند یعنی انسان‌هایی هستند كه به نوعی چشم‌اندازهای جدیدی را برای تحول ایجاد كرده‌اند و این چشم‌انداز نیز مورد استقبال مردم قرار گرفته است.

بعد از فوت مرتضی پاشایی و حضور گسترده مردم در مراسم تشییع او، برخی گفتند این پدیده، پدیده‌ای غیرسیاسی است، اما برخی هم گفتند که سیاسی است. از همان ابتدا اختلاف‌نظر وجود داشت؛ برخی گفتند این اتفاق دلالت‌های سیاسی دارد و برخی گفتند که نشانه سیاست‌زدایی است. طرفداران این نظریه که این حرکت، حرکتی غیرسیاسی است، گفتند جوان‌ها طرف موسیقی پاپ و مسایل شخصی خودشان رفته‌اند و به مسایل سیاسی توجه ندارند و خواننده‌ای که از سطح محبوبیتی برخوردار بوده، فوت کرده است و طرفدارانش در مراسم خاکسپاری او بیرون آمده‌اند.

حسن روحانی، رییس‌جمهور به تازگی در دانشگاه تهران سخنرانی كرد و از لزوم ابراز عقاید و گفت‌وگو در دانشگاه صحبت كرد. فعالیت‌های دانشجویی یا همان «جنبش دانشجویی» امروز چه جایگاه و انتظاراتی دارد كه رییس‌جمهور را هم به اظهارنظر در این رابطه واداشته است؟ سخنان روحانی بهانه‌یی شد تا با «محمدامین قانعی‌راد» به گفت‌وگو بنشینیم و وضعیت فعلی جنبش دانشجویی را بازخوانی كنیم. رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران با ترسیم تصویر ایده‌آل خود از جنبش دانشجویی به تحلیل فضای امروز دانشگاه‌ها می‌پردازد و تاكید می‌كند رادیكالیزه شدن مقطعی اقدامات جنبش دانشجویی از خلأ فعالیت احزاب برخاسته است.