اخبار

یک اسطوره‌شناس معتقد است: فردوسی با نوشتن اسطوره‌ها در خیال خودش، دوباره ما را شکل داد. به عبارتی فردوسی ما را دوباره متولد و هویت‌مان را بازسازی کرد.

دهمین نشست تخصصی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با عنوان «شاهنامه و شاهنامه سرایان بعد از فردوسی» با سخنرانی سید حسن امین، استاد بازنشسته دانشگاه گلاسكو و شاهنامه پژوه معاصر یكشنبه 9 خرداد در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار می‌شود

در پایگاه رسمی یونسکو، تنها چهره‌ای که از میان مفاخر ایرانی به گونه‌های متفاوت از او یاد شده، حکیم فردوسی توسی است؛ در حالی که یا از دیگر مفاخر ایران، یک بار یادی شده یا به نام دیگر کشورها به ثبت رسمی رسیده‌اند و یا تا کنون از این مشاهیر نامی برده نشده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی، چهره‌ای نام‌آور و جهانی به شمار می‌آید و اثر سترگش شاهنامه، دانشنامه‌ای جهانی است که تا کنون منازعه‌ای بر سر ایرانی بودن او به وجود نیامده است.

بزرگ‌ترین خدمتی را که یک انسان می‌تواند به کشورش کند فردوسی توسی در حق ایران و ایرانی انجام داد. او به‌تنهایی زبان، فرهنگ، قومیت، ملیت و ایرانی بودن را احیا کرد. فردوسی با سرودن شاهنامه سبب شد تا ابد فرهنگ، عظمت ایران و آیین‌های ایرانی حفظ شود. همان‌طور که گفت «نمیرم از این پس که من زنده‌ام که تخم سخن را پراکنده‌ام» در واقع با سرودن شاهنامه سبب شد زبان فارسی و فرهنگ ایرانی تا ابد پایدار بماند و نقش و جایگاه خودش نیز در حافظه تاریخی ایرانیان حفظ شود، خدمتی که این اثر به میراث فرهنگی و باستانی ایران کرده است در وصف نمی‌گنجد.

بخشی از میراث و هویت ایرانی در ادبیات نهفته است که می‏تواند از منظر علمی و انتقادی موردواکاوی قرار گیرد. اگر بخشی از فرهنگ انسان‌ها را ریشه در جهان‏ بینی تاریخی و دارای گزاره‏ های تداومی بگیریم که ناخودآگاه در تصورات ملی منتقل می ‏شود، اهمیت میراث ادبی بیشتر درک می‏ شود. ادبیات به معنای متون نظم و نثری که از گذشته به ارث رسیده است، تقریبا همه میراث فکری و جهان‌ بینی ایرانی از خردمزدایی تا خرد شیعی را در خود جای داده است. این متن به بررسی اهمیت استراتژیک اندیشه فردوسی می ‏پردازد.

حکیم ابوالقاسم فرودسی توسی در این پیش‌درآمد از فشرده فشرده‌ها سخن می‌گوید. سخن از خداوند، یزدان، کدخدا، آفرینش و نهادهای اساسی آن چون پیدایش گیتی و آتش و خاک و آب و باد و رستنی و جنبنده و مردم است. با این‌همه با داده‌های کلان و بنیانی سروکار دارد و نمودار کارکرد آنها را به پهنه می‌کشاند. مردم را از یک سو ساخته از جان و خرد می‌داند و از سوی دیگر از دل و روان. سخن را شاخ و برگ درختِ شناخت می‌نامد و ریشه این درخت را نایافتنی می‌شمارد.به‌ نام خداوند جان و خرد سخن آغاز می‌کند و مرز اندیشه را نیز تا همین‌جا می‌داند. چه اندیشه فراتر از خود را نمی‌تواند ببیند وگرنه رنج به دیدگان دادن است.

شماره سوم از جلد چهل و هشتم مجله انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی که در ماه می 2015 منتشر شده، به فردوسی و شاهنامه اختصاص دارد. در مقدمه این مجلد فرانکلین لوییس[1]، محقق امریکایی، شاهنامه را به عنوان یک اثر ادبی جهانی معرفی می‌کند و سپس دلایل خود را برای این ادعا توضیح می‌دهد. در این مقدمه لوییس به تفصیل از بررسی‌های انجام شده بر روی شاهنامه سخن می‌گوید

بیش از یک هزاره از آفرینش شاهنامه به وسیله شاعر جاودانه ایران، فردوسی می گذرد. مردی که از یک ‏سو گنجینه‏ ای از رهاورد های ارزنده، ولی ازیادرفته نیاکان ما را از لابلای قرون و اعصار برآورد و به مردم خویش هدیه داد و از سویی دیگر فرهنگ گذشته پرفراز و نشیب ملت خویش را به عنوان وسیل ه‏ای تردیدناپذیر، در بقا و دوام آب و خاک پاک وطن به کار گرفت و با صرف جان و جوانی خود، داستان راستیها و منشهای نیک نسلهای برآمده از طوفان را آن‏چنان سرود که در هر گوشی نغمه‏ای و در هر دلی تأثیری از زمزمه و احساس عمیق خود بر جای نهاد.

در گذر زمان طولانی که بر مردم ایران و ایران زمین گذشته است، دانش، فرهنگ، زبان، آداب و رسوم، جشن‌ها و سوگ‌ها، پیروزی‌ها و شکست‌ها هویت و شناسه‌ای به ایران و ایرانیان بخشیده که این هویت ایرانیان را از سایر ملل و اقوام متمایز می‌سازد. این هویت چند هزار ساله همواره مورد تهاجم‌های فراوان قرار گرفته است. چند صباحی هم چون درختی تناور شاخه در برابر بیداد زمانه و طوفان روزگار خم نموده، پس از آرامش بعد از توفان دوباره قد برافراشته و ریشه در خاک استوارتر ساخته است.

بنای آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در ۱۱ مهر سال ۱۳۱۳ در حالی گشایش یافت که طی هزار سال پیش از آن سرنوشتی پرتب و تاب را پشت سر گذاشته بود.