اخبار

دیر خم منطقه‌ای در حدفاصل مكه و مدینه است كه حضرت محمد ابن عبدالله، پیامبر اسلام(ص) در هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجری، كاروان‌‌های مسلمان را گرد هم آورد و برای آنها خطابه‌ای مهم و تاثیرگذار ادا كرد و در آن دست پسر عمویش علی ابن‌ابیطالب(ع) را بالا برد و خطاب به همگان گفت: «من كنت مولاه، فهذا علی مولاه». غلامرضا ظریفیان، معتقد است كه این رویداد، فراسوی جنبه تاریخی، اضلاع و سویه‌های دیگری نیز دارد.

پژوهش حاضر درصدد بررسى این پرسش مهم است که آیا در ماجراى سقیفه که دوباره یا کمى بیشتر پس از واقعه غدیر رخ داد و گروه هاى رقیب درباره جانشینى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) گفت و گو کردند، به حدیث غدیر استناد شد یا خیر؟ پس از تبیین اجمالى این دو حادثه تأثیرگذار در تاریخ اسلام و بیان مشابهت ها و تفاوت هاى آن دو، به منظور نزدیک شدن به هدف پژوهش، گزینه هاى متصوّر درباره رخداد یا عدم رخداد واقعه غدیر و نیز فرض هاى عدم استناد به غدیر در سقیفه، مطرح و تجزیه و تحلیل خواهد شد. هم چنین در این مقاله، در مورد استنادات شیعه مبنى بر رخداد واقعه غدیر و نیز تبیین شیعى جانشینى پیامبر(صلى الله علیه وآله) بحث شده است.

بکری اندلسی جغرافی دان (متوفّای 487 هجری، در معجم ما استعجم، جلد1، صفحه 492) به گفته سکونی استناد کرده که: «مَوضِع غدیر خم یقال له الخرّار». وادی «الخرّار» که امروزه به «الظهر» شهرت دارد، در امتداد «وادی الخانق» است. پس، از خود پرسیدم چگونه می توان موقعیت جُحفه را در این وادی شناخت؟ تا براساس چنین موقعیّتی، مکان تاریخیِ غدیر خم را پیدا کرد؟!