اخبار

نشست «رمضان در فرهنگ عامه» با حضور استاد علی بلوکباشی و محمد جعفری قنواتی در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

شاید دوستداران فرهنگ و تاریخ ایران زمین چشم‌به راه کتاب بلوکباشی در چهارشنبه پایانی سال بودند اما باز هم بی‌مناسبت نبود که در روزهای پایان فروردین این اثر منتشر شد، زیرا فروردین، ماه فروهرهاست. جشن‌های نوروزی و ماه فروردین با فروهرها پیوند خورده ‌است. شماری از محققان از جمله بهرام فروه‌وشی، مهرداد بهار و کتایون مزداپور فرورها را با ارواح درگذشتگان یا مردگان یکی دانسته‌اند.

صدوشصت‌وسومین نشست از سلسله نشست‌های «انسان‌شناسی و فرهنگ» به سخنرانی «علی بلوکباشی» مردم‌شناس پیشکوست و از پایه‌گذاران پژوهش‌های آکادمیک مردم‌شناختی در ایران، در زمینه چهارشنبه‌سوری اختصاص داشت یکشنبه 25 فروردین در محل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد. در ابتدای این نشست همچنین فیلم مستند «نو» به کارگردانی مینا مشهدی مهدی و با موضوع نحوه برگزاری آئین نوروز در میان زرتشتیان یزد به نمایش در آمد.

کتاب «چهارشنبه سوری، جشن عروج ارواح مردگان به عالم زندگان» تالیف علی بلوکباشی منتشر شد. چهارشنبه سوری پدیده ای فرهنگی است که هر ساله در آخرین روزهای پایانی سال بستر اجتماعی گسترده ای برای بازسازی و نمایش و تکرار یک خاطرۀ جمعی از یک جشن کهن سنتی را در فضای زمانی خاص فراهم می کند، و عرصۀ مناسبی را برای جلوه گر ساختن کنش های شادگونه و نشاط انگیز مردم آماده می سازد.

دبا: جشن زادروز دکترعلی بلوکباشی در روز 22 دی ماه 1397 در بخش مردم شناسی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور آقای کاظم موسوی بجنوردی، دکتر سمسار و دکتر جعفری قنواتی برگزار شد.

علی بلوکباشی به‌عنوان محقق مطالعات فرهنگی ایران، عشق و علاقه سرشاری به تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین دارد. همین عشق و علاقه موجب تألیف آثاری چند در حوزه فرهنگ مردم ایران از سوی این استاد پیشکسوت انسان‌شناس شده است. از جمله این آثار کتاب «شب یلدا» از مجموعه کتاب‌های «از ایران چه می‌دانم؟» است. کتابی که از معدود منابع کامل و جامع درباره جشن کهن یلدا به‌‌شمار می‌رود. به مناسبت طولانی‌ترین شب سال به سراغ این پژوهشگر رفتیم و از او درباره رمز و راز مانایی یلدا علی‌رغم ثبت و ضبط نوشتاری آن جویا شدیم.

یلدا یکی از مهم‌ترین آیین‌های ملی ماست که نقش بی‌بدیلی در هویت ملی-تاریخی ما ایفا کرده است. نکته مهم در این جشن، فلسفه گردهمایی و شب‌نشینی مردم در خانه‌های یکدیگر و گستردن خوان یا سفره‌ای از بهترین فرآورده‌های میوه‌های تابستانی و پاییزی و شرکت در ضیافتی است که جوهره اسطوره‌ای و هوایی روحانی دارد.

اصطلاح «آنتروپولوژی» ترکیبی از دو واژه یونانی «آنتروپوس» به معنای «انسان» و «لوگوس» به معنای «دانش» یا «شناخت» ست و در مجموع به معنای «مطالعه و شناخت انسان» میباشد. کتاب حاضر تاریخ سیر تحول اندیشه های انسان شناختی، یا به سخنی دیگر تاریخ تحول دیدگاهها و نظریه ها در رشته انسان شناسی را در دو مسیر زمانی و جغرافیایی نشان می دهد.

گفته شده است که سر و پیکر امام شهید را جدا از هم دفن کردند. سر بریدة امام(ع) را به دربار یزید در دمشق(شام) فرستادند: به دمشق اندرون یزید پلیدر منتظر بود تا سرش برسید. (سنایی) و در آنجا نزدیک دروازة فرادیس، به روایتی در مدینه و در کنار مرقد مادرش، حضرت فاطمه(ع)، به روایتی دیگر در قاهره و در محلی معروف به «مقبرة حسین»، و به قولی هم در کربلا و در کنار پیکر مطهرش، یا در مسجد حنانه در نجف اشرف به خاک سپردند.

در طول تاریخ به واقعه بزرگ و طاقت‌سوز عاشورا، از جنبه‌های گوناگونی نگریسته‌اند و داد سخن داده‌اند. برخی ریشه‌ها را کاویده‌اند، برخی به پیام‌ها و پیامدها توجه کرده‌اند و برخی نیز از منظر مردم‌شناسی، به آیین‌ها و رسومات مرتبط با آن رویداد پرداخته‌اند و کوشیده‌اند با بررسی پیشینه‌ها، ماندگاری و دگردیسی وجوهی از فرهنگ مردم را بازشناسی کنند. آنچه در این نوشتار به نقل از «دایره‌المعارف بزرگ اسلامی» تقدیم می‌شود، نگاهی است از این منظر.