در سال‌های پس از کودتای سوم اسفند سال 1299 سیدضیاءالدین طباطبایی در یکی از مناطق نزدیک لوزان سوئیس ساکن بود، در این ایام، یک خبرنگار ایرانی به دیدار او رفته و سؤالاتی درباره کودتا، رابطه وی با سردار سپه در آن سال‌ها، همکاری سید با انگلستان و همچنین پاره‌ای اتفاقات جزئی و به ظاهر غیرمهم دوران سه ماهه زمامداری او پرداخته که از قضا از دید مورخان پنهان مانده است. با توجه به اهمیت روایت خود سیدضیاءالدین طباطبایی از این وقایع و با عنایت به اینکه او در زمان این گفت‌و‌گو مشغول نوشتن کتابی درباره این کودتا بوده، داده‌های تاریخی جدیدی برای بررسی ابعاد ناشناخته‌ای از کودتای 1299 روشن می‌گردد. متن این مصاحبه به نقل از روزنامه کوشش جمعه دوم اسفند 1302در ذیل عیناً آورده می‌شود.
کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ کودتایی نظامی بود که توسط رضاخان میرپنج با هم‌دستی سیدضیاءالدین طباطبایی و مطابق برنامه‌ریزی افسر انگلیسی آیرونساید اجرا شد. کودتایی که به عقیده حسن مدرس هدف از آن به قدرت رسیدن رضاخان بود و طرح آن را نیز انگلیس پایه‌ریزی کرده بود .
دربارۀ سید ضیاءالدین طباطبائی تا بخواهیم کتاب، رساله و مقاله نگاشته شده است. اما هنوز خط سیر زندگانی او به طور روشن و میزان اثر وجودی او در دگرگونیهای جامعۀ ایران به طور دقیق معلوم نگردیده است هنوز اسرار بسیاری در پشت پرده نهان مانده که باید به کمک اسناد و مدارک آرشیوی کشورهای بزرگ و چاپ آثار خطی که قاعدتاً باید وجود داشته باشد، عیان گردد.
اولین ردّ پایی که از «سید ضیاءالدین» در عرصه سیاست مشاهده می‌شود، در آخرین روزهای نهضت مشروطیت است. او همه‌روزه در مسجد جامع تهران، با حضور طبقات مختلف اجتماعی جلسات باشکوهی تشکیل می‌شد، شرکت می‌کرد. و سپس در گیرودار پیروزی انقلاب مشروطیت رهسپار شیراز گردید. در شیراز بود که مشروطیت به پیروزی رسید و حکومت مشروطه اعلام شد. با پیروزی مشروطه از فضای باز سیاسی استفاده کرد و در هفده سالگی به انتشار روزنامه اسلام و سپس به طبع روزنامه ندای اسلام دست یازید. به موازات انتشار این دو روزنامه به نگارش رسالاتی در زمینه مسائل سیاسی پرداخت
سید ضیاءالدین طباطبایی، در مقام روزنامه‌نگار، فعال سیاسی، رئیس‌الوزرا و نمایندۀ مجلس، در حیات سیاسی خود، فعالیت و نقش‌آفرینی کرده است، اما او را بیشتر با عنوان عامل کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ می‌شناسند. عنوانی که سال‌ها پس از مرگش، آن‌گونه که فرزندانش در دهۀ هفتاد خورشیدی در مصاحبۀ با مجلۀ «دو دنیا» گفته‌اند، برای آن‌ها دردسرساز بوده است؛ چراکه کودتا انگ انگلیسی بودن بر خود داشت و سرآغاز به سلطنت رسیدن دودمان پهلوی شد. بنابراین آنچه شخصیت سید ضیاء را در دوره‌های گوناگون برای روزنامه‌نگاران و پژوهشگران حوزۀ تاریخ جذاب می‌ساخت، همانا کودتا بود.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید