اخبار

فرمانی که مظفرالدین شاه قاجار به اجبار در 14 مرداد 1285 شمسی امضا کرد، باعث شد تا این روز بدل به یکی از ماندگارترین روزها در تاریخ ایران شود. در این روز مبارزات آزادی‌خواهانه مردم ایران در قالب انقلاب مشروطه به ثمر نشست و فصلی نوین در تمدن ایران آغاز شد.

«دوره مشروطه را یکی از مهمترین ادوار تجدد گرایی در جامعه ایران می‌توان دانست؛ دوره‌ای که جامعه سنتی ایران برای نخستین بار خواهان تغییرات اجتماعی شد. توجه به مسئله زن و پس از آن مطالبات زنان در این دوره را یکی از اصلی‌ترین مسائلی می‌توان دانست که به دلیل وجود ساختارهای سنتی و مردمدار در جامعه ایران ابتدا توسط مردان مدافع حقوق زنان و پس از آن توسط زنان، مورد طرح و تحلیل قرار گرفت.

انقلاب مشروطه‌ ایران برای براندازی حکومت استبدادی پدید آمد و با امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار در سال 1285 هجری شمسی به پیروزی رسید. دوره‌ حکومت قاجار با نفوذ استعمار انگلیس در ایران همراه بود. شکست‌های ایرانیان از روسیه نیز شرایط را برای تاثیرگذاری آنان بر جریان‌های سیاسی ایران فراهم کرد. رقابت انگلیس و روسیه برای به دست آوردن امتیاز در ایران در دوران ناصرالدین شاه به اوج خود رسید که مخالفت‌های علمای دین و قیام مردمی را به همراه داشت.

«لوطی» و «لوطی گری» در فرهنگ و مناسبات اجتماعی شهری ایران، تاریخی دیرپا و بنیاد و آبشخور این پدیده اجتماعی و فرهنگی عمری به درازای تاریخ «جوانمردی» دارد. لوطیان به عنوان میراث زوال یافته «عیاری» و «فتوت» عامل همیشه حاضر در بسیاری از آشوب ها و حوادث سیاسی دوره ی قاجار، به ویژه حوادث مشروطیت بودند.

وقایع اولین دوره مشروطه در ایران، یعنی حد فاصل ۱۴ مرداد ۱۲۸۵، امضای مشروطیت و مجلس شورا تا دوم تیر ۱۲۸۷، کودتای خونبار محمدعلی شاه علیه نظام مشروطه و برانداختن پارلمان توسط آتش لیاخوف روس از منظر پدیدار شدن عمیق‌ترین و در عین حال ستیزه‌جویانه‌ترین گفت‌وگوها پیرامون مفاهیم بنیادین همچون معنای سیاسی مشروطه و تاثیرات حد و حصر آن در جابجایی و پراکنده کردن قدرت، آزادی هم در معنای جمهوریت و هم لیبرالیسم و چگونگی تطبیق دادن قوانین سیاسی جدید با شرع اسلام شکل گرفت که به شکل‌دهی چندین گفتمان مرجع که با یکدیگر در حال تخاصم بودند منجر شد و در عین حال به ظهور صدها انجمن سیاسی، نشریه و گروه خرد و کلان کمک کرد که حول آن گفتمان‌های مرجع خود را تعریف می‌کردند و در آنتاگونیسم شدید برآمدن از یک انقلاب که قدرت را تا حد زیادی از مطلقه بودن انداخته بود در تکاپوی حیرت‌انگیزی برای دست یافتن به بهترین سهم ـ و نه الزاما بالاترین سهم ـ در منازعات عمیق فکری و سیاسی بودند.

از آن جا که اکثر روزنامه های سال های مشروطه خواهی سياسی يا اجتماعی بودند، دانستن سرگذشت روزنامه نگاران از چند روی سودمند است و يکی از آنها، اين است که نمونه ای از صورت و سيرت مبارزان آن دوره در اختيار خواهيم داشت. زادگاه ۱۷۸ تن از ۲۰۶ روزنامه نگارمعلوم است: در ميان ايالت های آن روزی ايران، آذربايجان با ۴۲ روزنامه نگار بالاترين مقام را دارد (۲۴% از کل). اين خطه وسيع و پر جمعيت را می توان با ايالت فارس (که بوشهر هم جزء آن بود) با تنها ۱۳ و يا خراسان که با تنها ۹ روزنامه نگار مقايسه کرد. مناطق کوچکی همچون کاشان و پيرامون آن با ۱۰ و اراک و اطرافش با ۸ تن، مقام برجسته ای در پرورش روزنامه نگار داشته اند.