اخبار

پرسش از چرایی زوال خاندان‌های حکومتی از دیرباز یکی از پربسامدترین پرسش‌هایی بوده است که ذهن اهل تاریخ و علاقه‌مندان به این رشته را به خود مشغول ساخته است. کتاب «چرا قاجاریه فروپاشید» نوشته داریوش شهبازی، نویسنده‌ای که به‌ویژه با تحقیقاتش در زمینه تهران‌پژوهی شناخته شده است از آخرین تلاش‌ها در زمینه تامل در چرایی سقوط یک خاندان حکومتی محسوب می‌شود.

از دوران صفویه تا پیش از تشکیل ارتش نوین، ایران هرگز نتوانست قشون متمرکز و سراسری و دائمی داشته باشد. هر از چندگاهی با برآمدن پادشاهی توانا مانند نادرشاه و آقامحمدخان به تشکیل قشون قدرتمندی دست زده و جغرافیای وسیع ایران را حراست کرده، ولی با مرگ آن پادشاه همه چیز از میان رفته و وضع به جای نخست برگشته است. زیرا ایران در این دوره با جمعیت کم و اقتصاد ضعیف، توانایی برقراری چنین ارتشی را نداشت.

داریوش شهبازی از جمله برگزیدگان پنجمین دوره جایزه پژوهشی تهران بود که به دلیل مجموعه کتاب‌هایی که درباره تاریخ تهران نوشته است، لوح تقدیر و تندیس جایزه تهران را از آن خود کرد. اخیرا جلد نخست دانشنامه او با نام تهران‌نامه منتشر شده است که حاصل سی سال پژوهش درباره تهران است. با داریوش شهبازی، درباره تهران‌پژوهی و شیوه کارش در طی سال‌ها گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که در پی می‌آید:

مجموعه دو جلدی «روایاتی از تهران قدیم» تالیف داریوش شهبازی از سوی انتشارات سایه‌بان هنر منتشر شده است. شهبازی در این کتاب کوشیده تا از وجوه مختلفی به تاریخ تهران بپردازد. تهران در دو قرن اخیر، طلایه‌دار تحولات و توسعه در کشورمان بوده و به همین دلیل هم می‌توان گفت که تاریخ تهران در دوران پایتختی، مادر تاریخ ایران است و دانستن این تاریخ، بسیاری از گمگشته‌هایمان را نشانمان می‌دهد.

تهرانی بازمانده از مادها و هخامنشیان / پرسه در دارالخلافه داریوش شهبازی از سال 1367 درباره تاریخ، فرهنگ، جغرافیا، آداب و رسوم و خلاصه هر آنچه که به تهران مربوط می‌شود، پژوهش کرده است و حاصل این سال‌ها کار، مجموعه‌ای مفصل و نزدیک به بیست جلد کتاب شده که متاسفانه هنوز به مرحله انتشار نرسیده و این امر شدنی نیست مگر با حمایتی مسئولان دولتی و شاید؛ شهرداری تهران.

دورترین نشانه‌های بلدیه در تهران به عهد ناصری و دوران امیرکبیر می‌رسد. هر چند که به گفته داریوش شهبازی که عمری را به پژوهش در تاریخ تهران گذرانده، در طول تاریخ بلدیه، چندین بار به واژه «نخستین» برمی‌خوریم. در برخی منابع آمده که نخستین بلدیه تهران 12 خرداد ماه تاسیس شده است. به همین بهانه با داریوش شهبازی، مولف کتاب «برگ‌هایی از تاریخ تهران» و «پرسه در دارالخلافه» گفت وگویی داشته‌ایم که در آن به مرور تاریخ بلدیه پرداخته‌ایم.

داریوش شهبازی عمری را صرف پژوهش درباره تاریخ و جغرافیای تهران کرده است. به گفته خودش، بیست ‌سال وقت صرف این کار کرده است. او می‌گوید اگر بخواهد نتایج پژوهش‌هایش را درباره تهران منتشر کند، شاید بیش از ٢٠جلد کتاب شود. علاوه بر این، او ارتباط خوبی را با مطبوعات نیز داشته است و نوشته‌هایش درباره تاریخ و جغرافیای تهران در نشریات متعددی به چاپ رسیده است. کتاب «پرسه در دارالخلافه» مجموعه‌ای از نوشتارهای شهبازی درباره تاریخ و جغرافیای معماری شهر تهران است که در قالب ستونی به‌طور منظم در روزنامه اعتماد ملی به چاپ رسیده است. او این نوشتارها را به صورت منظمی درآورده و در قالب کتابی منتشر کرده است؛ کتابی که فرهنگ، معماری، اماکن، واژه‌ها و تاریخ و جغرافیای تهران را در دسترس مخاطب عام قرار می‌دهد.