اخبار

داستان رویارویی با نظریه‌های علمی جدید حکایتی خواندنی است و از آن میان لطایف مواجهه با نظریۀ تکامل شاید از همه شنیدنی‌تر باشد، به‌ویژه روایت رویارویی اقشار مختلف سکولار و مذهبی عرب و عجم در سرزمین‌های اسلامی از مسیحی و مسلمان؛ چراکه نشان‌دهندۀ تاریخ شیوۀ تفکر اقوامی است که پس از قرن‌ها بحث و مناظره‌های نظری میان خود، اعم از فرقه‌ای و فلسفی و کلامی و علمی، حالا با چالشی نوین روبه‌رو شده بودند که به‌هیچ‌وجه از جنس چالش‌های قبل نبود و میراث عظیم افکار قرون میانه را با شبیخونی پیش‌بینی‌نشده تهدید می‌کرد.

«این بیچاره اصم و كر بوده است از استماع این خبر كه عرب‌ها و عبری‌ها از چندین هزار سال است كه ختان می‌كنند و با وجود این یكی از آنها تاكنون مختون زاییده نشده است». «بیچاره»ای كه سید جمال‌الدین اسدآبادی (١٨٩٧-١٨٣٩م.) اینگونه او را تحقیر می‌كند، چارلز اسپنسر داروین (١٨٨٢-١٨٠٩م.) واضع نظریه تكامل است

«چارلز داروین: اسطوره‌ساز عصر ویکتوریا» نوشته اِی.ان.ویلسون، بیوگرافی‌نویس بریتانیایی که به تازگی توسط انتشارات هارپر منتشر شده، به خاطر اشتباهات متعددش انتقادات فراوانی را برانگیخته است.

زمانی كه چارلز اسپنسر داروین در دوم اكتبر ١٨٣٦ با كشتی بیگل به بریتانیا بازمی‌گشت، در مخیله‌اش نیز نمی‌گنجید كه حاصل ٥ سال سفر اكتشافی‌اش نظریه‌ای خواهد بود كه نه فقط فهم بشر از زیست‌شناسی را متحول خواهد ساخت، بلكه تمام گستره دانش و معرفت را درخواهد نوردید و بنیان‌های فهم انسان از خود و جهانش را دگرگون خواهد ساخت. داروین فرزند خلف علم جدید بود و دقیقا در مسیری قدم برمی‌داشت كه فرانسیس بیكن (١٦٢٦-١٥٦١) سیصد سال پیش از او ترسیم كرده بود؛ یعنی به جای نظرورزی و فرضیه‌پردازی در گوشه اتاق، به مشاهده و تجربه می‌پرداخت و وقتش را صرف تحقیق و پژوهش در متن طبیعت می‌كرد.

نامه‌ چارلز داروین به یکی از مخاطبانش که در آن درباره جزئیات شک و تردیدهایش درباره وجود و یا عدم وجود خدا نوشته، درحراجی ساتبیز نیویورک به قیمت 125 هزار دلار فروخته شد.

خسروی در نشست نقد و بررسی کتاب «مواجه با داروین؛ نخستین برخوردها با نظریه تکامل در شرق مسیحی و اسلامی» گفت: این کتاب ما را با روشنفکران جهان عرب آشنا می‌کند و نشان می‌دهد در جهان اسلام اگر مواجهه‌ای با نظریه داروین صورت گرفته است از سوی اعراب بوده و در جهان فارسی‌زبان این مواجهه بسیار محتاطانه و کمتر صورت گرفته است.

نظریه تکامل داروین با پیامدهای الهیاتی و فلسفی که به دنبال داشت، تاثیری شگرف در جهان‌بینی رایج بر جای گذارد. در عین حال، در طی سال‎های اخیر، نظریاتی در تقابل با فرضیه تکامل توسط برخی دانشمندان ارائه شد که گفتمانی فراگیر را موجب گردیده است. طراحی هوشمند و طبیعت‌باوری غیرمادی، نظریاتی است که می‌توان آن‏ها را رقیب تکامل نامید. طرفداران نظریه طراحی هوشمند اغلب خداباورانی هستند که در تلاشند با خوانش نوینی که از برهان نظم ارائه می‌دهند؛ ضمن نقد مستدل نظریه تکامل با اذعان به پیچیده بودن و غیرقابل‌تقلیل‌بودن برخی ارگانیزم‎ها به گونه‎ای ساده‎تر در پاره‎ای فرآیندهای زیستی، به رد امکان تکامل و تطور در آن‎ها بپردازند و رویکرد خلقت‌گرایانه را اتخاذ نمایند.