ابن عربی و حافظ، دو تن از بلندمرتبگان بی‌بدیل عرفان و حکمت اسلامی هستند. ابن عربی در شرح و بیان غوامض و رموز عرفانی و حافظ در شرح شاعرانه و شورانگیز این رموز و معانی. محیی‌الدین در آثاری چون فصوص و فتوحات و البته دیگر آثارش، عمیق‌ترین معانی عرفانی را بیان نموده و مفسّران و شارحان آرایش نیز تا آنجا که ممکن بوده، در تبیین و روشنی این معانی کوشیده‌اند. به قسمی که بدون تردید، مهمترین و گسترده‌ترین تألیفات عرفانی در تمدن اسلامی خاص ابن‌عربی و پیروان اوست.
امیدوارم امروز که روز هشتم مهر و روز بزرگداشت مولاناست بر ایرانیان و کسانی که تجربه مواجه با حضرت ایشان و آثارشان را داشتند، مبارک باشد و برای کسانی که به دنبال خلق جدید و ساخت جهان جدیدند هر روز و هر لحظه روز و لحظه مولانا باشد.
نشست تخصصی «جهان نو به نو در سپهر اندیشه مولانا» به مناسبت روز بزرگداشت مولانا جلال الدین بلخی، عصر یکشنبه هشتم مهر ۱۳۹۷ با سخنرانی حسن بلخاری قهی، شهرام پازوکی و حمیدرضا توکلی در فرهنگستان هنر برگزار شد.
الف) در باب کلمۀ تاریخ، این اتفاق‌نظر هست که از قرون سوم و چهارم هجری وارد حوزۀ فرهنگ اسلامی شده است. پیش از آن، رایج‌ترین کلمات در باب مفهوم تاریخ، اصطلاحاتی چون ایام، اخبار و سیره بوده در آثاری همچون الملوک‌المتوجه من حمیر و اخبارهم و قصصهم و قبورهم و اشعارهم از وهب‌بن‌منبه (متوفی ۱۱۴ق) سیره رسول‌الله(ص) از محمدبن اسحاق (م۱۵۰ق) کتاب اخبار بکر و تغلب از هشام کلبی (م۲۰۴ق)؛ اما محمدبن عمر واقدی (م۲۰۹ق) از نخستین کسانی است که اصطلاح تاریخ را به کار گرفت. مهمترین اثر او کتاب «التاریخ و المغازی» است و نیز ابوعبدالله محمدبن سعدبن منیع (م۲۳۰ق) که کتب متعددی دارد من‌جمله کتاب التاریخ.
«حسن بلخاری» رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سخنانی با عنوان « هند، ایران و ابوریحان» به مناسبت سیزدهم شهریور روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی گفت: ابوریحان بیرونی، یکی از دانشمندان بزرگ تمدن اسلامی ، متولد ۱۲ ذی‌الحجة سال ۳۶۲ق/ ۹۷۳م در شهر خوارزم و متوفی چهارم رجب ۴۴۰ق در غزنه، در کتاب بسیار ارزشمند تحقیق ماللهند من مقولة مقبولة فی العقل أو مرذوله (که به کتاب تاریخ‌الهند نیز شهرت دارد) اولین تحقیق جامع دربارة اعتقادات و جهان‌بینی هندیان را انجام داده است.
ابوریحان بیرونی یکی از دانشمندان بزرگ تمدن اسلامی (۱۲ ذی‌الحجه ۳۶۲قر ۹۷۳م، خوارزم ـ ۴رجب ۴۴۰ق، غزنه) در کتاب بسیار ارزشمند «تحقیق ماللهند من مقوله مقبوله فی العقل أو مرذوله» که به کتاب «تاریخ الهند» نیز شهرت دارد، اولین تحقیق جامع درباره اعتقادات و جهان‌بینی هندیان را انجام داده است.
کالریج با همسان انگاشتن ذهن و طبیعت، به دنبال کشف قدرتی بود که بتواند این دو را به هم پیوند دهد. این نیرو از دیدگاه او، تخیل بود و آن را چنین تعریف می کرد: «عمل جاودانه آفرینش در “من هستم” لایتناهی و بی‌کران که در ذهن محدود تکرار می‌شود»(همان:۶۱). وی در نامه‌ای خطاب به لیچارد شارپ تخیل را نظریة کم‌رنگی از آفرینش به شمار آورد.
ابن‌سینا برای قوۀ مصوره یا خیال ویژگی و صفت حفظ صور قائل است؛ اما کارکرد دیگری نیز هست که ابن‌سینا آن را درقوه‌ای فراتر از قوه خیال، در قوه متخیله قرار می‌دهد و آن کارکرد، این است که نفس با قوه متخیله قادر است پاره‌ای از صور مخزونه در خیال را با پارۀ دیگر ترکیب و به حسب اراده، بعضی را از بعضی دیگر تفصیل دهد. ابن‌سینا این قوه را به قیاس نفس حیوانی متخیله و به قیاس نفس انسانی «متفکره» می‌نامد.
ساموئل تیلر کالریج (۱۷۷۲ـ۱۸۴۳) را یکی از بزرگترین نظریه‌پردازان مکتب رمانتیسم در ادبیات و هنر می‌دانند که تأثیرپذیری کاملی از فلاسفه آلمانی به‌ویژه ایمانوئل کانت و شلگل داشت. این شاعر فیلسوف انگلیسی که در کتاب «سیره ادبی» («خطوط کلی زندگی ادبی و دیدگاه‌های من»، ۱۸۱۵م) خودنگاشتی فلسفی از شعر و فلسفه‌اش دارد (و بدین دلیل متهم است که با فلسفه، ذوق شاعری خود را بی‌رحمانه سرکوب کرده است)، نظریه مهمی در باب تمایز میان «خیال» و «تخیل» دارد.
این مطلب به مناسبت بزرگداشت استاد محمدباقر الفت در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ذیل موضوع «شرح داستان تمثیلی هفت برادر» تقدیم می‌شود. مرحوم محمدباقر الفت (۱۳۰۱ـ۱۳۸۴ق) از عالمان و عارفان اصفهانی است که صاحب آثار متعددی در حوزه عرفان و اندیشه است. وی در خانواده‌ای روحانی متولد گردید و به واسطه نام جدش، یعنی حاج شیخ محمدباقر (صاحب حاشیه بر «معالم» و ریاست دینی شهر اصفهان) محمدباقر نامیده شد.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید