اخبار

«شناخت اساطیر ایران» کتابی است درباره اساطیر نخستین اقوام در سرزمین ایران بزرگ و اجتماعات انسانی پیش از دوره تکوین دین‌های بزرگ رسمی در ایران باستان نوشته پروفسور جان ر. هینلز، استاد متخصص در مطالعات عهد جدید و مطالعه تطبیقی دین و ادیان ایرانی که با ترجمه ژاله آموزگار و زنده‌یاد احمد تفضلی در سال 1368 از سوی نشر چشمه منتشر شده و مجموعه جامع و ساده‌ای از این اسطوره‌ها را در اختیار ما می‌گذارد. این کتاب بارها بازچاپ شده و یکی از منابع در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی است.

در این جستار از طریق مقایسة عناصر ساختاری اسطورۀ مزدایی آفرینش با داستان ضحاک از شاهنامه، به اثبات این فرضیه پرداخته شده است که داستان ضحاک در حقیقت الگوبرداری مجددی از اسطورۀ آفرینش است.

در شاهنامه، پادشاهان و یلان برجستۀ ایرانی با زنانی غیرایرانی و عموماً تورانی ازدواج می کنند که از این ازدواج ها با عنوان برون همسری یا ازدواج برون قبیله ای یاد می شود. در نمادشناسی باستانیِ شاهنامه، ایران سرزمین مقدّس و اهورایی و توران سرزمین آلودگی ها و نیروهای اهریمنی است.

اسطوره روایتی قدسی از خلقتی آغازین است که با آیین، مراسمات و ادبیّات جامعه پیوستگی دارد. اساطیر ریشه و بن، ادامه دهنده و مکمّل اسطورۀ آفرینش اند. آیین ایزدی، آیینی محلّی در منطقه ای کوچک از کردستان عراق است که دارای دو کتاب مقدّس و مجموعه ای سروده های دینی شفاهی است. این سروده ها در مراسم هایی مانند تولّد، مرگ، اعیاد و هر مراسمی که در آن زایشی نو اتفاق می افتد، خوانده می شوند.

اندیشه های اسماعیلیان درباره آفرینشبا توصیفی اسطوره ای آغاز می شود و بعدها با به کارگیری شیوه و زبان فیثاغورسیان، نوافلاطونیان، اصحاب قبالا و اخوان الصفا، به صورت آمیخته ای از اعداد رازآمیز، نظریه مُثُل و موازی سازی های متعدد بین پدیده های طبیعی و برابرهای آسمانی آنها و سپس یافتن برابرهای آن در دین که مؤید باورهای دینی آنها و حقانیت چهره های اعتقادی شان است، شکل می گیرد.