اخبار

شاید در ایران، علی احمد سعید ملقّب به آدونیس، یکی از پرآوازه‌ترین شاعران معاصر جهان عرب را تنها به واسطه اشعارش و کتبی مانند «الکتاب»، «سیری در شعر عربی»، منتخب «دیوان الشعر العربی»، «بوطیقای عربی» و سایر کتبی که در زمینه شعر از او به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است بشناسند اما آنچه آدونیس را از هم‌نوعانش در جهان عرب و ایران متمایز کرده توجّهش به ابعاد گوناگون سنّت اسلامی و بستر شکل گیری شعر عربی است.

«هر قدر نفی گذشته قوی‌تر باشد، اتکا بر آن نیز قوی‌تر است.» پل دمان هرکس که با ادبیات عرب آشنایی داشته باشد، ‌از ترجمه «الکتاب» آدونیس ذوق‌زده و شادمان می‌شود. من هم از دیدن «الکتاب» در ویترین کتابفروشی مولا شادمان شدم، چون این یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های شعری در ادبیات معاصر عرب و شاید هم جهان باشد,١ و از همین زاویه دغدغه ترجمه و یا حداقل معرفی چکیده‌واری از این کتاب همواره با من بوده است، و همزمان با حضور آدونیس در ایران دو سه صفحه از اوراق این کتاب را در مجله بایا ترجمه و معرفی کرده بودم.

آدونیس را باید ستود چراکه وی تنها کسی است که به طغیان زبانی در جهان عرب دست می‌یازد، آن هم بسیار ژرف و کوبنده، او زلزله‌ای است که در جهان عرب و در زبان عربی اتفاق می‌افتد. آدونیس به قول دکتر عبدالحسین فرزاد خود هستی را نشانه می‌گیرد و موجودیت اکنون انسان را با آن‌همه آشفتگی‌هایش مدنظر قرار می‌دهد. شاید بی‌مورد نبوده است که وی را شاعر جهان و شاعر ملت‌ها لقب داده‌اند.

«علی احمد» معروف به آدونیس را کمتر کسی از اهل کتاب و نویسندگی است که نشناسد. این شاعر معاصر دنیای عرب در کنار فعالیت‌های ادبی و هنری، گاه نیز به دنیای اندیشه و سیاست سرک می‌کشد؛ سرک‌هایی که برایش همیشه دردسرساز بوده است، به‌طوری که به علت همین فعالیت‌های سیاسی، ماه‌های بسیاری را در حبس سپری کرد و سرانجام در سال ۱۹۶٥مجبور شد به بیروت نقل مکان کند. اما در آنجا نیز دوام نیاورد و سرانجام در سال ۱۹۸۶ به‌عنوان نویسنده آزاد در پاریس زندگی در تبعید خود را پی گرفت.